Güney Afrika’nın Stilfontein kentindeki Buffelsfontein madeninde mahsur kalan kaçak madencilerin, hayatta kalmak için ölen arkadaşlarının cesetlerini yemek zorunda kaldıkları tez edildi.
Kaçak madeni çeviren ve kaçak madencilerin tutuklanmak üzere teslim olmasını talep eden polis, savların temelsiz olduğunu söylese de İnsan Hakları Kuruluşu MACUA madencilerin birbirlerini yediklerini söylüyor.
4 AY SÜREN KUŞATMA
Ağustos ayından beri kuşatılan maden, Güney Afrika hükümetinin gerilemekte olan maden sanayisini yine canlandırmak için kaçak madencileri tutuklama kararı aldı.
Terk edilmiş altın madenlerinde kendi imkanlarıyla altın kazan ve sonra da bu ham altınları satan kaçak madenciler, hiçbir hükümet müsaadesi yahut şirket dayanağı olmadan madencilik yapıyor.
Ağustos ayında ise Güney Afrika hükümeti, Buffelsfontein altın madenindeki kaçak madencileri tutuklama kararı aldı. Madene baskın düzenleyen yetkililer, birçok kaçak madenciyi tutukladı. Lakin kimi kaçak emekçiler, altın madeninin derinliklerine kaçtı.
Yaklaşık bin madenci o vakitten beri, yaklaşık 4 aydır madende polisten saklanıyor. Polis, açıkça “ya teslim olun, ya da aç kalın” stratejisi uyguladıklarını söyledi ve madene rastgele bir erzakın gönderilmesini yasakladı.
İddiaya kimi madenciler, bu karardan ötürü açlık ve hastalıktan ölen arkadaşlarını yemeye başladı. Güney Afrika polisi ise, savlara ‘şüpheyle’ yaklaşıyor.
SON DEVA, KENDİ ETLERİ
İnsan hakları kümesi Madencilikten Etkilenen Birleşmiş Topluluklar Aksiyon Kümesi (Mining Affected Communities United in Action/MACUA), bu durumu Anayasa Mahkemesi’ne sunduğu müracaatta lisana getirdi.
Mahkeme evrakına nazaran, yer altındaki son raporlar durumun daha da kötüleştiğini ve birtakım madencilerin yüzeye tırmanmaya çalışırken açlık ya da düşerek ölen arkadaşlarının etleriyle hayatta kalmaya çalıştığını gösteriyor. Müracaatta, “Son raporlar, daha fazla cesedin yer altında kaldığını işaret ediyor,” sözleri yer aldı.
İddiaya nazaran madenciler, madenden öbür çıkışlar ararken ölen madencileri kesip, yiyorlar. MACUA, bu durumu Pretoria Yüksek Mahkemesi’nin, hükümeti madencileri kurtarmaya ve yardım sağlamaya zorlamayı reddetmesinin akabinde Anayasa Mahkemesi’ne taşımıştı.
Bazı madencilerin öldüğü, birçoğunun ise madenin birtakım tünelleri kapatılmasına karşın yüzeye çıkmayı başardığı belirtildi. MACUA, yeraltının 2 kilometre altına uzanan madenden yeni çıkışlar bulmanın imkansız hale gelmeye başladığını ve açlığın dayanılmaz hale geldiğini belirtti.
Grup, hükümetin madencileri kurtarmayı reddetmesinin yasal sorumluluğuna muhalif olduğunu öne sürdü. “Yüzlerce madenci hala mahsur, bir birçok kaza sonucu ya da açlıktan mevt ihtimaliyle burun buruna,” dedi.
Madencilerin hala yer altında mahsur kalmasının, polis kuşatmasının direkt bir sonucu olduğunun altını çizen MACUA, “Defalarca bu duruma acil müdahale edilmesi gerektiği konusunda ikazlarda bulunduk, lakin bir değişiklik olmadı” sözlerini kullandı.
‘KENDİ İSTEKLERİYLE KALIYORLAR’
Ancak hükümet yetkilileri, madende kalan madencilerin istekli olarak yer altında kaldığını argüman ediyor. Krizi yönetmek için kurulan Ulusal Ortak Operasyonlar odası (NatJoints), “Madencilerin yalnızca polis operasyonu nedeniyle mahsur kaldığı tezi aldatıcıdır,” dedi.
NatJoints, Güney Afrika Polis Teşkilatı’nın (SAPS) bölgeyi teminat altına aldığını ve yasa dışı faaliyetleri önlemek için tedbirler aldığını belirtti. Fakat madencilerin inançlı halde yüzeye çıkması için belirlenen çıkış noktalarının bulunduğunu ve kimi madencilerin bu yolları kullanarak dışarı çıktığını ekledi.
NatJoints, “Hükümetin tavrı, hukukun üstünlüğünü korumaktır. Bu nedenle yasa dışı faaliyetleri kolaylaştırmak için acil yardım sağlanmamaktadır, fakat yüzeye çıkmayı seçen bireylerin güvenliği sağlanmaktadır,” açıklamasında bulundu.
MACUA, polisin yetkisini yanlış yorumladığını ve madencilerin fiilen vefata terk edildiğini savundu.
Grup, “Bu, maddeyi müdafaası gereken şahıslar tarafından hukukun kasıtlı olarak çiğnenmesi manasına geliyor. Mahsur kalan madenciler, polis tarafından yargılanmadan ve anayasal unsurlar çerçevesinde bir hakka sahip olmadan vefata mahkûm edilmiştir,” dedi.
MACUA, mahsur kalan madencilerin hayat hakkının korunmasını sağlamakta kararlı olduklarını ve madencilerin insan haklarının ihlaline yol açan hareketlerden sorumlu tarafların hesap vermesi gerektiğini vurguladı.