Kent merkezinden 72 kilometre uzaklıkta, Çandır Deresi’nin oluşturduğu vadinin yamacındaki kırsal mahalle, doğal hoşlukları ve bozulmamış sivil mimarlık örneği yapılarıyla görenlerin ilgisini çekiyor.
Osmanlı periyodunda inşa edilen, günümüze kadar varlığını sürdürebilmiş çoğunluğu iki katlı, kimilerinin altından sokak geçen kerpiç konutlar, samanlıklar ve klasik taş döşemeli sokaklarıyla az bir yerleşim dokusuna sahip Gelemiç, bu özellikleriyle kültürel bir miras pahası taşıyor.
Eğimli toprağa konumlanmasından ötürü dağ ve orman görüntüsüne hakim konutlar, yazın serin kışın sıcak tutması ve doğal yapısı sayesinde içeride sağladığı pak hava akışıyla rahat uyku sağlayıp, bedene zindelik katıyor.
Gelenek ve göreneklerini de geçmişten günümüze koruma eden kırsal mahallede, fırınlarda ekmek yapan, taş değirmende mısır çeken bayanlar, çitlembik (menengiç) yağı çıkaran gençler, tarla ve bahçe işinin yanı sıra hayvan bakanlar ile okula giden çocuklar günlük hayatı oluşturuyor.
“BİNALAR YAZIN SERİN, KIŞIN SICAK”
Gelemiç Muhtarı Abdülkadir Kaya, AA muhabirine, mahallenin 7 asırlık geçmişe sahip olduğunu söyledi.
Mahalle nüfusunun 398 olduğunu, bunun 220’sini gençlerin oluşturduğunu belirten Kaya, “Genç nüfusun köyde kalmasının sebebi, civar köylerdeki işleyişi sağlamaları. Gençler, ormanda çalışıyor, budama yapıyor ve işlerini kendileri üretiyor. Orman eserleri, kiraz, ceviz bunlarla ilgilenirken esasen yıl bitiyor. Yazın burada, kışın kent merkezinde çalışanlar var. Nüfus, yaz aylarında 600-700 oluyor.” diye konuştu.
Çocuklarının eğitimi nedeniyle göç edenlerin de olduğunu, mahalledeki ilkokulda takımlı bir öğretmenin 12 öğrenciye eğitim verdiğini aktaran Kaya, “Köylerde kapanmayan birkaç okuldan biriyiz. Birden fazla köyde öğrenci bulunmadığı için okullar kapanıyor. Bizimki açık onun için seviniyoruz.” dedi.
Gelemiç’in simgesi haline gelen kerpiç yapıların yıllardır ayakta durduğunu ve güçlü olduğunu anlatan Kaya, şöyle konuştu:
“Eski ustalar, toprakla samanı karıştırıp, mayalayıp kalıba dökmüş, bekletip kuruttuktan sonra oluşan kerpiçlerle bina yapmış. Bu binaların yazın serin, kışın sıcak olması, ahşap olması, sıhhat istikametinden çok uygun. Şu an bunları yapan, bunlarla ilgilenen ustalar yok. Hala bu konutlarda hayat var. Çocukluğumu burada geçirdim, kerpiç konutta büyüdüm. Ben, 2008’de Bursa’dan geldim ve betonarme konut yaptım. Akşama kadar çalışıp dinlenmek için konuta gittiğimde ahşap kerpiç meskende kaldığımda sabahları daha dinç kalkıyordum, betonarmede bu türlü bir şey yok.”
Kaya, bilhassa hafta sonları kent dışından kalabalık kümelerin Gelemiç’i gezmeye, fotoğraflamaya geldiğini lisana getirerek, mahalle sonları içindeki Gavurini Mağarası ve Kocasu Irmağı’nın tabiat sporu meraklılarının ve fotoğrafçıların ilgisini çektiğini kelamlarına ekledi.
“OYUN BİLMEYEN DELİKANLIYA KIZ VERMEZLER”
Mahallenin yaşlılarından Ümmet Doğan (82) da doğduğundan beri Gelemiç’te yaşadığını, bağ, bahçe, tarla işleriyle geçindiklerini anlattı.
Önceki yıllarda mahallede yoğunlukla üzüm yetiştirildiğini belirten Doğan, “Üzümü meşhurdu, ‘şıralık’ diye geçerdi. Kamyonla İnegöl’e götürüp satardık. Daha evvelden kozacılık, ipekböceği yapıyorduk. Artık kiraza döndü.” sözünü kullandı.
Doğan, 2003’te kerpiç meskeninde yangın çıktığını söz ederek, “O vakte kadar kerpiç meskende yaşıyorduk. Bacadan çıkmış yangın, haberimiz yok. Konut yandı, bir ceketimizle kaldık ortada. Daha sonra beton konut yaptık. Kerpiç konutta yaşamak çok hoş, uykusu olsun, yaşaması olsun çok uygundu. Beton binada o denli olmuyor.” dedi.
Gelemiç’in düğünlerini de anlatan Doğan, şöyle devam etti:
“Oyun bilmeyen delikanlıya kız vermezler burada. O köy odasına gitmeden, orada eğitim görmeden olmaz. O vakitler kahve yok. Mecbursun odaya gireceksin. Köyün düğünleri 4-5 gün sürerdi. Çalıgıcılar geldi mi 5-10 düğün yapıp masraflardı. Keles yöresinde bizim köyün oyunu üzere bir tane daha çıkmaz. Çıkacak varsa çıksın karşıma. Ben konuşurum, o vakit çıkamaz. Küçük oyun, büyük oyun çeşitleri vardı. Davul, çift zurna, darbuka, kaşıklarla, zillerle oynanırdı. Bayanlar da kendi ortasında bakır havası oynar. Şu anda da tıpkı bu türlü oynamaya devam ederler.”
“RUTUBET YOK, HAVA ALIYOR”
Mahalle sakinlerinden 50 yaşındaki Necla Şirin de Gelemiç’te yaşadığı için keyifli olduğunu söyledi.
Mahallede komşuluğa da ehemmiyet verildiğini belirten Sempatik, “Mutluyuz köyde yaşamaktan. Komşularımız, düzgündür. Birbirimize gelir gideriz. Toplanırız, birlikte ekmek yaparız, yeriz, içeriz. Akşam oturmalarımız olur. Ben kerpiç meskende büyüdüm. Kerpiç konutlarda dururken beton konutlar daha yeterli, paklığı rahat diye düşünüyorduk fakat sıhhat istikametinden kerpiç meskenler daha uygun. Rutubet yok, hava alıyor.” sözünü kullandı.
Gelemiç’te doğup büyüyen 25 yaşındaki Yunus Kekik de kentten uzak kırsalda ömrü tercih ettiğini anlattı.
Buradaki birden fazla gencin, kent hayatını, trafiği, kalabalığı gördükten sonra mahallesine daha çok bağlandığını lisana getirerek, şunları kaydetti:
“Çünkü sakin, başına nazaran bir hayat sürdürebiliyor, kendi işini yapma talihi var. O yüzden bizim köyde göç, biraz daha azdır. Burada tarla ve bahçe işlerinin yanı sıra eylül-ekim aylarında dağlardan çitlembik topluyoruz. Çitlembiklerin mavisi, kırmızısı olur. Kırmızısı kurudur, içi boştur. Mavisini ayırıyoruz. Serip birkaç ay kuruttuktan sonra makinede kırıp kavurup baskıyla yağını çıkarıyoruz. Mayhoş bir tadı var. Hem yiyoruz hem merhem üzere kullanıyoruz. Bedene yeterli geliyor.”