HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, partisinin seçime gidilirken izleyeceği yolu ve tavırlarını kıymetlendirdi. Artı Gerçek’ten İrfan Aktan’ın sorularını yanıtlayan Sancar HDP’nin yüzde 20 oy bandında olduğunu söyledi.
Sancar’a yöneltilen sorular ve karşılıklarından bir kısım şöyle:
Millet İttifakı’yla anlaşamamanızın Cumhur İttifakı lehine olmaması için de uğraşacak mısınız? Dahası, anahtar olmak, kilit olmaktan daha güç bir durum değil mi?
Hayır, güç bir konumda değiliz. Pek açık, şeffaf ve direkt siyaset yapıyoruz. Kelamı dolandırmıyoruz, seçim dışı uğraş alanlarıyla ilgili de açık konuşuyoruz. Alanlara da iniyoruz, program da geliştiriyoruz, amaçlarımızı de açıklıkla ortaya koyuyoruz. Üstelik bu gayelerimizi de öbür muhalefete “ya uyarsınız ya da siz bilirsiniz” yaklaşımıyla dayatmıyor, müzakere yeri oluşturmayı öneriyoruz. Az evvel “somutlaştırır mısınız” dediniz ya; biz aslında 27 Eylül 2021 tarihli 11 unsurluk deklarasyonumuzda bu netlik ayarını yaptık. O metin, toplumun en geniş kesitleriyle diyalog davetidir.
HDP’ye yönelik baskılar, siyasi rotanızı etkilemiyor mu?
Psikolojik savaş prosedürleri ve ağır baskılar, elbette bizi kuşatmak için kullanılıyor. Bunları çok rahat aşabildiğimizi söylemek abartılı bir optimistlik olur. Fakat biz bu kuşatmayla yeni karşılaşmıyoruz. Bunlar bize yönelik uzun erimli hücumların yalnızca şimdiki kısmı. Baskıların üzerimizdeki etkisini azaltmak için büyük bir kararlılıkla, ciddiyetle ve içtenlikle metotlar geliştiriyoruz.
Görüldüğü kadarıyla HDP tabanı, sizin yaptığınız çalışmalar ve davetler konusunda Millet İttifakı’ndan bir karşılık bekliyor. Millet İttifakı sizce HDP tabanına rastgele bir yanıt veriyor mu?
Demokrasi İttifakı bileşenleriyle de istişare ederek, kendi sistemlerimizi işleterek bir cumhurbaşkanı adayı belirleme seçeneğini masada tutuyoruz. Münasebetiyle biz çok açık ve şeffaf bir süreç işletirken, çalışmalarımızın Cumhur İttifakı’na yarayacağını söylemek en hafif tabirle dar bir bakıştır ve âlâ niyetten mahrumdur. Bugüne kadar bize ne önerildi de dikkate almadık? 27 Eylül deklarasyonunu hazırlarken de her kesitten görüş aldık, tabanımızla toplantılar yaptık, demokratik kitle örgütleriyle buluştuk ve metnimizin son halini bu süreçten sonra belirledik.
Selahattin Demirtaş adaylığa hazır olduğunu lakin buna HDP’nin karar vereceğini söylüyor. Siz Demirtaş’ın cumhurbaşkanlığı adaylığına nasıl bakıyorsunuz?
Aday konusunda nasıl bir süreç işleteceğimizi herkes biliyor. Biz isimler üzerinden değil, unsurlar, süreçler ve yapılar üzerinden geniş, açık ve direkt müzakere yapmayı gerçek buluyoruz. Bunun muhatabı da yalnızca Millet İttifakı değil, bütün demokrasi güçleridir. Tüm demokrasi güçlerine seslenerek, cumhurbaşkanlığı seçimi tartışmalarının isimler üzerinden yürütülmesinin dönüşüm imkânlarını zayıflatıp bloke edebileceğini söylüyoruz. Hakikaten yaklaşık bir buçuk yıldır isimler üzerinden yapılan tartışmaların yarattığı kısırdöngüyü görüyoruz. Millet İttifakı’nın isim tartışmalarını bir kenara bırakma kararı almasını yanlışsız buluyorum. Evvel unsurlar ve maksatlar konusunda müzakere, bu müzakereden de bir mutabakat çıkarsa, tüm bu mutabakatı sırtlanabilecek bir isim tartışılmalı. Önerdiğimiz sistem bu kadar açık ve net.
Peki bu prosedür uygulanmazsa, parti olarak adayınız Demirtaş mı?
Eğer bu yolumuz öbür muhalefet partileri tarafından kabul edilmezse, ki ben kıymetlendirme sürecinin devam ettiğini, kapıların kapanmadığını düşünüyorum… Millet İttifakı’ndan olumlu bir cevap gelmemesi halinde, önümüzde duran seçenekler üzerinde çalışmaya devam edeceğiz. Bu seçeneklerin içinde en öne çıkanı da kendi adayımızla seçime katılmaktır. Bu hususta isim belirlerken de iştirakçi, çoğulcu usulü temel alacağız. Elbette Selahattin Demirtaş aday olmak istediğini söylüyorsa, bu da değerlendirilecektir. Lakin Selahattin Demirtaş bu partinin her kademesinde vazife yaptığı, sürecin nasıl işlediğini çok güzel bildiği için ısrarla “partim karar verirse adaylığa hazırım” diyor. Münasebetiyle Demirtaş’ın da bizim izlediğimiz yol ve metottan farklı bir yol-yöntem önerdiğini düşünmüyorum.
Oylarınızı artırmak için ne yapıyorsunuz?
Türkiye’nin her yerinde mevsimlik tarım personellerinden esnafa, orta işletmelerden geniş işçi bölümlerine kadar “iş-aş buluşmaları” yaptık. Bayan Meclisi’miz Türkiye’nin her yanında “Kadın Yoksulluğuna Hayır” kampanyası yürüttü. Sinop’tan Artvin’e kadar, ekolojik problemlerin yaşandığı her yerde bulunduk, çalışmalar gerçekleştirdik. Sel felaketlerinde, orman yangınlarında, HES’lere karşı direnişlerde halkımızın yanında durduk. Amasya’dan Tokat’a, Mersin’den Tekirdağ’a, Aydın’dan Karadeniz’in çeşitli bölgelerine kadar Alevi buluşmaları gerçekleştirdik ve bu çalışmalarımız devam ediyor. HDP’yi dar bir alana sıkıştırma konusunda yürütülen sistematik politikayı fiiliyatta da reddettik. En taraflı anketler bile oy oranımızı yüzde 12’nin üstünde gösteriyorsa, bu direniş ve gayret sayesindedir. Görüştüğümüz anket şirketleri oylarımızın nizamlı olarak yükseldiğini söylüyor. Elbette 7 milyona yaklaşan sadık, sabit bir kitlemiz var ve bu kitle bizim en büyük gücümüzdür. Bu kitle bizi sorgulamaktan, eleştirmekten geri durmayan şuurlu, örgütlü bir kitledir.
Bu kitlenin varlığı sizi atalete sokmuyor mu?
Bilakis, sorumluluğumuzu artırıyor. Daha fazla çalışıyoruz. Oy potansiyelimizi artırmak için gayret yürütüyoruz. Şu anda yüzde 15 oy oranına yaklaşıyoruz ancak olağan şartlarda HDP’nin oy oranı yüzde 20 bandındadır. Kendi potansiyelimizi yakalamak için önümüzdeki periyotta kitlelerle temaslarımızı artıracağız.
HDP olarak sık sık özeleştiri sisteminden kelam ediyor, tenkitleri dikkate aldığınızı söylüyorsunuz. Pekala somut olarak “şu mevzuda kusur yaptık” dediğiniz politikalarınız neler?
Kaçamak karşılıklar vermek yahut mazeret üretmek için söylemiyorum lakin Türkiye’de özeleştiri ve yüzleşme sürecinin sağlıklı ilerleyebilmesi için kimi kurallara gereksinim var. HDP on yaşında bir parti. Bu on yıllık süreci konjonktüre ve şahıslara bağlı kalmadan ve bunun da ötesine geçerek tartışmak daha sağlıklı olur. Lakin bugün o denli bir ortamımız yok. Şayet özeleştiri açık tartışmalarla yapılamıyorsa, pratikler üzerinden yapılır. Biz de bunu yapıyoruz.
Nasıl?
Eksikliklerimizi görüyor ve bunları telafi etmeye çalışıyoruz. Kendi dışımızdaki muhalefete yönelik tenkitlerimizi de dönüştürme gayesiyle, demokrasinin yolunu açacak imkânları büyütmek üzere yapıyoruz. Gücümüz Türkiye’nin dönüşümünü sağlayacak kudrettedir ve biz bu gücü yapan formda kullanmak, meselelerin tahlilinde belirleyici aktör olmak istiyoruz. Bunun için de yalnızca direniş kıssaları ve mağduriyet anlatılarıyla yürümüyoruz. Sayısız mağduriyetimiz var lakin biz direniyoruz ve direnirken bir yandan da inşa ediyoruz. Siyaset direnmekten ibaret değildir. Şayet direnmeyi inşa gücüne dönüştüremiyorsanız, bir mühlet sonra dar alana sıkışma riskiniz büyür. Elbette eksiklerimiz, tam yapamadığımız yahut amaçladığımız maksada ulaşamadığımız alanlar var. Fakat bunların her birini deneyim kabul ediyor ve demokratik cumhuriyete giden yolu açacak bir rol oynamak istiyoruz. Bununla birlikte “önerdiğiniz metotlar yanlıştır” yahut “cumhurbaşkanlığı seçiminde hakikat yapmıyorsunuz” denirse, münasebetleri çerçevesinde tartışmaya da açığız.
Türkiye üzere bir ülkede bu kadar esneklik zayıflığın belirtisi olarak görülmez mi?
Bu esneklik zayıflığımızla değil, özgüvenimizle, tecrübemizle ilgilidir. Bizimki üzere sıkıntı kurallar yaşamış ülkelerde gördük ki, lakin temas dönüştürür. Bu kadar kutuplaşmış, ayrışmış, düşmanlaştırma siyasetlerinin bu kadar tahribat yarattığı bir toplumda, farklı toplumsal ve siyasal çevreler ortasında teması ve diyaloğu temel alan bir anlayışa muhtaçlığımız var. Temas bizi de dönüştürür ve biz dönüştürmek istiyoruz, dönüşmekten de korkmuyoruz.
İktidarın Kobani Davası, HDP’yi kapatma davası üzere atılımların dışında bir de İmralı planı olduğu anlaşılıyor. Abdullah Öcalan’la çeşitli görüşmeler yapıldığına dair argümanlar yalanlanmış değil. AKP’nin İmralı üzerinden yapmak istediği atakları nasıl okuyorsunuz? Burada iktidarın yapabileceği ne var?
2013-2015 tahlil süreci başarısızlıkla sonuçlanmış olsa da tarihî değerdeydi. Başarısız olması, o sürecin bedelini ortadan kaldırmıyor. Tersine, sonuca ulaşmamış olmasından ders çıkarmak gerekiyor. O periyotta ben etkin siyasette değildim. Ama HDP’de ve İmralı’da açıkça lisana getirilen konu, TBMM’nin odağa alınmasıydı. Artık yahut gelecekte, hangi iktidar bu mevzuda bir atak başlatmak istiyorsa, başlatsın; olumsuz karşılamayız. Ama bizim buna olumlu mana yükleyebilmemiz için birkaç kriterin yerine getirilmesi gerekir.
Nedir o kriterler?
Bir sefer odak TBMM olmalıdır. Zira TBMM garanti sağlar, şeffaflığa kapıyı açar ve geniş iştirake imkan yaratır. Ayrıyeten müzakerelerden sonra ortaya çıkacak tahlil içeriği TBMM’de karara bağlanır. Ancak Kürt meselesinde iki problem iç içe geçmiştir: Birincisi sorunun temeli, oburu de savaşın, çatışmanın kendisi. Yüz yıllık bir sorun, kırk yıllık bir çatışma gerçeği var ve bunlar birbirinden ayrılamaz. Münasebetiyle tahlil ve barış, ayrıştırılamayacak kadar kaynaşmıştır. O vakit tahlil ve barış siyasetlerini uyumlu yürütmek, sonuç almak bakımından kıymetlidir. Bu kolay değildir. Ben “çözüm süreci” yerine “barış süreci” kavramını öneriyorum. Bizim yeni bir barış sürecine gereksinimimiz var ve bu yalnızca iktidara bağımlı olmamalı. Barış sürecinden de geniş kapsamlı, çoklu aktörleri dikkate alan ve toplumsal mutabakatı hedefleyen bir işleyişi kastediyoruz. Barış tabandan kurulabilir, kurumsal teminatlarla işleyebilir, sorunun karmaşıklığını, yani çatışmayı ve sorunun temelini tıpkı anda hesaba katmayı gerektirir. AKP Öcalan üzerinden seçim odaklı ataklar yaparsa, bunların farkına varılmayacağını mı sanıyor? Son derece şuurlu bir politik kitleyi temsil eden HDP, çok önemli bir siyasal birikime sahip. Kürt sorunu üzere, Türkiye’nin en hayati sıkıntısında seçimlere dönük araçsal atılımların rastgele bir karşılığı olmaz.
Öcalan “yeni bir süreç başlatıyoruz” der ve HDP’ye de bir yol haritası önerirse, buna yanıtınız ne olur?
Bu spekülasyonlar çok riskli. Lakin madem iktidar burada bir hazırlık içinde, ki bunu herkes görüyor, o vakit öbür muhalefet partilerinin de Öcalan’la görüşme yasağının, tecridin kalkmasını talep etmesi gerekiyor. Kelam konusu muhalefet partilerinin buradaki en yeterli atağı, AKP’ye dönüp “Siz Öcalan’la görüşüyorsunuz, biz de görüşmek istiyoruz” demesi olur. Yani muhalefet partileri Öcalan’la görüşmeyi talep etmeli. Sonuçta herkes Öcalan’ın rolünün ehemmiyetinin farkında. Bu hakikati yok saymanın kimseye yararı yok. Tahlil ve barış konusunda kapsamlı bir süreç başlayacaksa, Öcalan’ın burada oynayacağı rolün ehemmiyetinden bahsetmek, malumun ilamıdır yalnızca. Madem iktidar bu bahiste hazırlık içinde olduğunu ima ediyor, o vakit Öcalan’ın herkesle görüşmesini istemek en makul taleptir. Öte yandan Öcalan’ın, AKP’nin sunacağı tekliflere ya da planlara evet diyecekmiş üzere bir algı yaratmak ve bu algıyı beslemek önemli bir yanılgı ve haksızlık olur. Evvelki tahlil sürecinin tutanakları incelenirse bunun pek âlâ farkına varılabilir.
Türkiye’ye kuşbakışı bakınca nasıl bir tablo görüyorsunuz?
İktidarın hâlâ kendi kitlesini konsolide edebilecek araçlara sahip olduğunu küçümsememek gerekiyor. Lakin bence buna karşı geliştirilecek yol konusunda son üç yılın Latin Amerika’sına bakmakta yarar var. On ülkede seçimler yapıldı, yedisini demokrasi blokları kazandı. Son Kolombiya seçiminde eski gerilla Gustova Petro muzaffer oldu. Ama onun adayı olduğu İnsani Kolombiya ittifakında o kadar farklı kısımlardan bileşenler vardı ki! Şu an Türkiye toplumuna da vadedebileceğimiz en büyük dönüşüm, toplumsal barışı sağlayabilecek bir birlikteliktir. Başta Kürt sorunu olmak üzere çeşitli alanlardaki düşmanlaştırma, ayrıştırma siyasetlerini aşabileceğimizi göstermemiz lazım. Zati öbür muhalefet partilerine, “önce prensipleri konuşalım, bir mutabakat sağlayalım, sonra belirlenecek adaya biz de dayanak verelim” dememizin nedeni de bu. Farklı etrafları temsil eden siyasal güçler olarak barış bildirisini dönüşümün anahtarı olarak vadedelim.
HDP’nin içinde yer almayacağı bir denklem de bunu yapamaz mı?
HDP’nin içinde yer almayacağı bir denklemin, bu kısırdöngüyü kırma bahtı yok. Bu bir şantaj değil. Biz Türkiye’nin demokratikleşmesi için gayretimizi zati vereceğiz. Ancak istiyoruz ki bunu en geniş demokrasi ittifakıyla yapalım. Zira muvaffakiyet talihimiz o vakit artar. Kolombiya’yı örnek vermemin bir nedeni de oradaki çatışmanın bir mutabakatla sonuçlanmış olmasına karşın barış getirmemiş olmasıdır. Meğer toplumsal birliktelik, demokrasiyi ve barışı sağlayacak yolu açar. (SÖYLEŞİNİN TAMAMI)