Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yer alan “Bireysel Kartlarında Azami Akdi Faiz Oranlarının Bakiyeye Nazaran Farklılaştırılması” başlıklı tahlilde, TCMB’nin kredi kartı azami akdi faizlerinde bakiyeye nazaran farklılaşmaya giderek kredi kartı borçluluğunu azaltmayı teşvik ettiği ve iç talepteki dengelenmeye katkı verdiği, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) minimum ödemesi geciken kredi kartları için borç yapılandırma programını açıklaması ile halihazırda borçları gecikmiş bireylerin bu sıkılaştırıcı siyasetten en az ölçüde etkilenmesinin sağlandığı belirtilerek, “Kurumlar ortası eş güdümle alınan makroihtiyati önlemler ile dezenflasyon süreci destekleniyor.” denildi.
TCMB’nin internet sitesinde Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Makro Finansal Analiz Müdürlüğü Uzmanı Kübra Bölükbaş, Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Makro Finansal Tahlil Müdürü Mehmet Selman Çolak ve Başdanışman Eren Ocakverdi tarafından hazırlanan bir tahlil yayımlandı.
Analizde, ferdi kredi kartları bakiyesinin başka kişisel kredi cinslerine nazaran daha süratli büyüdüğüne işaret edilerek, ferdi kredi kartları bakiyesindeki yıllık büyüme oranının geçen yıl yüzde 180’e kadar yükseldiği, bu büyümede talep kaynaklı gelişmelerin yanında kredi kartının ödeme aracı olarak kullanımının da rol oynadığı vurgulandı.
Söz konusu blog yazısında, ferdi kredi kartları bakiyelerine ait çeşitli dağılımların incelendiği aktarılarak, “Kart kullanıcılarının büyük çoğunluğunun düşük borç bakiyesine sahip olduğu, toplam bakiyenin az sayıda ve yüksek meblağlarda borç bakiyesine sahip kullanıcılarda ağırlaştığı görülüyor. Ferdi kredi kartları borç bakiyesi bulunan 28 milyon etkin kart kullanıcısının yaklaşık yarısı (14 milyon kişi) 25 bin liranın altında bakiyeye sahip. Meblağlar yükseldikçe kişi sayısının gerilediği ve 150 bin liranın üzerinde borcu bulunan kullanıcı sayısının toplam içerisindeki hissesinin yüzde 9 olduğu görülüyor. Bu kümenin toplam ferdî kredi kartları fiyatı içerisindeki hissesi ise yüzde 50’yi aşıyor.” tabirlerine yer verildi.
Bireysel kredi kartlarının hanehalkı tarafından yaygın kullanımı ve aylık harcamalardaki dalgalanmayı yumuşatan rolü göz önünde bulundurularak azami akdi faizin başka ferdi kredi tiplerinin altında belirlendiği hatırlatılan tahlilde, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
“Bu durum, ferdi kredi kartları kanalından borçlanmayı ve tüketimi teşvik ediyor. Öbür yandan, kişisel kredi kartları borç bakiyesini kredilendirme davranışının yüksek bakiye kümelerinde daha yaygın olduğu görülüyor. Kart kullanıcılarının büyük kısmının yer aldığı düşük bakiye kümelerinde ise kredilendirme davranışının daha hudutlu olduğu gözleniyor. Hasebiyle kişisel kredi kartları bakiyesinin sürükleyicisi olan yüksek bakiyeli kümenin kredilendirme motivasyonunu azaltacak düzenlemelere gereksinim duyuluyor. TCMB’nin kart bakiyesine nazaran kredi kartı azami akdi faizlerinde farklılaşmaya gitmesini de bu bağlamda kıymetlendirmek gerekiyor.”
“BİREYLERİN GELİR PROFİLLERİYLE DE BÜYÜK ÖLÇÜDE AHENK ARZ EDİYOR”
Analizde, bakiyelerin kart kullanıcıları bazında gösterdiği farklılaşmanın, tıpkı vakitte kelam konusu bireylerin gelir profilleriyle de büyük ölçüde ahenk arz ettiği belirtildi.
Ücretli çalışanların idari kayıtları baz alınarak yapılan hesaplamaya nazaran gelir arttıkça ferdi kredi kartları bakiyelerinin de yükseldiğine dikkatin çekildiği tahlilde, şunlar kaydedildi:
“Yüksek ferdî kredi kartları bakiyelerinin aylık brüt gelir dağılımının üst diliminde ağırlaştığı dikkati çekiyor. TCMB’nin atmış olduğu adımın yüksek gelirli bireylerin ferdi kredi kartları bakiyelerinin büyümesine sıkılaştırıcı tesir yapması bekleniyor.
Özetle, TCMB, kredi kartı azami akdi faizlerinde bakiyeye nazaran farklılaşmaya giderek kredi kartı borçluluğunu azaltmayı teşvik ediyor ve iç talepteki dengelenmeye katkı veriyor. BDDK’nin minimum ödemesi geciken kredi kartları için borç yapılandırma programı açıklaması ile halihazırda borçları gecikmiş bireylerin bu sıkılaştırıcı siyasetten en az ölçüde etkilenmesi sağlanıyor. Kurumlar ortası eş güdümle alınan makroihtiyati önlemler ile dezenflasyon süreci destekleniyor.”