İşçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG), yayınladığı rapora nazaran, AKP’nin hükümete geldiği 3 Kasım 2002’den beri en az 30 bin 224 personel alınmayan tedbirler nedeniyle hayatını yitirdi.
İşçi Sıhhati ve İş Güvenliği (İSİG), ekim ayına ait İş Cinayetleri Raporu’nu bugün yayımladı. Raporun birinci kısmında son 20 yılda yaşanan iş cinayetlerinin dataları paylaşıldı.
Verilere nazaran, 2002 yılının son iki ayında 146, 2003’te 811, 2004’te 843, 2005’te 1096, 2006’da 1601, 2007’de 1044, 2008’de 866, 2009’da 1171, 2010’da 1454’te, 2011’de 1710’de, 2012’de 878, 2013’te 1235, 2014’te 1886, 2015’te 1730, 2016’da 1970, 2017’de 2006, 2018’de 1923, 2019’da 1736, 2020’de 2427, 2021’de 2170 2022 yılının birinci on ayında 1521 personel iş cinayetlerinde ömrünü yitirdi.
Raporda şu tespitlerde bulunuldu:
“Türkiye kapitalizminin neo-liberal siyasetler paralelinde dünya kapitalizmine entegre olabilmesi için 24 Ocak 1980’de aldığı kararlar, emekçi sınıfı muhalefeti karşısında hayata geçememiştir. Öteki gelişmekte olan ülkeler üzere ihracata yönelik endüstrileşme ismi verilen siyasetleri uygulayarak memleketler arası yeni işbölümünde yerini almak isteyen Türkiye kapitalizmi, bu maksadına 12 Eylül askeri darbesi eliyle ulaşmış ve Özal devri ile birlikte neo-liberal siyasetler hayata geçirilmiştir (Ücretlerin baskılanması, özelleştirme vd.)
1990’lı yılların sonu ve 2000’li yılların başında ise AB süreci çerçevesinde memleketler arası yeni işbölümüne iştirakin köşetaşları oluşturulmuş ve birçok emek zıddı yasa çıkarılmıştır. (İş Yasası vd.) Teminatsız çalıştırma biçimleri olan taşeronlaştırma, göçmen ve kaçak personellik, kısmi vadeli çalışma, esnek istihdam, konut personelliği, mevsimlik personellik ve süreksiz personellik… bu süreçte işte bu tabanlar üzerinde gerçekleşti. Türkiye toplumunun yüzde 80’i proleterleştirildi.
Bunun bir sonucu olarak 2013 yılında 6331 Sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Yasası çıkarıldı. Bu yasa esasen neo-liberalizmin personel sıhhati alanındaki kurallarını simgelemiştir. Devamında 2016 yılında OHAL ilanı sonrasında ise birinci uygulama, esasen son derece zayıf olan işçilerin iş garantilerini koruyan kanunları fiilen ortadan kaldırmak oldu. Darbe teşebbüsünde bulunanlarla alakasız olan binlerce işçi işsiz kaldı, öteki işçiler de işsizlik tehdidi ile en temel haklarını dahi arayamaz duruma geldi. Birçok emek aksisi yasa ve uygulama (BES, grev yasakları vd) bu devirde hayata geçirildi. 2020 yılından itibaren ise emek alanında uygulanan salgın idaresi (ölümüne çalıştırma ve hak arayan personellerin Kod-29 ile işten çıkarılması) ile Covid-19 bir emekçi sınıfı hastalığı haline getirildi, binlerce personel hayatını kaybetti, onbinlerce emekçi hastalığa maruz kaldı.
Tuzla Tersaneleri, Davutpaşa/OSTİM, Soma, Torunlar, Ermenek, Covid, Silikozis, Asbest, Bartın ve kaçları… Sonuç ortada! Güvencesizliği bugünün proleter çalışma ve ömür disiplini haline getiren AKP’nin iktidar yılları boyunca İş Cinayetlerinde 30 bin 224 personel hayatını kaybetti.
İş cinayetleri sonrasında ise adaletsizlik, cezasızlık sürdü, sürüyor. Davalarda asıl sorumlular mahkemeye çıkartılamadığı üzere tali sorumlular kısa vadeli mahpus cezalarına çarptırılıyor, bu cezalar para cezasına çevriliyor ve 24 ay taksitlendiriliyor.
İşyerlerinde çalışanlara karşı bir savaş yaşanıyor… Hangi savaşta bu kadar arkadaşımızı kaybediyoruz? Tehlikeli işlerde çalışanlar -ki birinci akla gelen maden işçileri- ailesiyle vedalaşmadan işe çıkamıyor. Pekala, başta Cumhurbaşkanı olmak üzere iktidar, bürokrasi, işverenler ve onların aklı ne diyor? Kaza, baht, fıtrat, inançsız davranış, eğitimsizlik vs. Bizler ise bu anlayışa Hayır diyoruz: Bu cinayetlerin nedeni neoliberal tertibin ucuz ve garantisiz istihdam siyasetleri ve sermaye birikim stratejisidir. Personel sınıfı bu kaidelerde çalıştırılırsa vefat kaçınılmazdır!”
2022 birinci 10 ayında en az 1521 personel hayatını kaybetti
İSİG Meclisi, raporun ikinci kısmında ekim ayında ve yılın birinci on ayına ait iş cinayetleri datalarını paylaştı. Rapora nazaran, ekim ayında 158, 2022 yılının birinci on ayında en az 1521 emekçi, iş cinayetlerinde hayatını yitirdi.
Rapora nazaran birinci 10 ayda meydana gelen iş cinayetlerinin aylara nazaran dağılımı şöyle: Ocak ayında 120, şubat ayında 109, mart ayında 122, Nisan ayında 129, mayıs ayında 176, haziran ayında 189, temmuz ayında 171, ağustos ayında 186, eylül ayında 160 ve ekim ayında 158 emekçi hayatını kaybetti.
2022 yılının 10 ayında iş cinayetlerinin işkollarına nazaran dağılımı şöyle:
2022 yılının birinci on ayında iş cinayetlerinin işkollarına nazaran dağılımı şöyle: Tarım, Orman işkolunda 302 işçi (156 personel ve 146 çiftçi); İnşaat, Yol işkolunda 300 personel; Nakliyecilik işkolunda 173 personel; Madencilik işkolunda 97 personel; Metal işkolunda 83 emekçi; Belediye, Genel İşler işkolunda 82 personel; Ticaret, Ofis, Eğitim, Sinema işkolunda 79 işçi; Konaklama, Cümbüş işkolunda 65 personel; Sıhhat, Toplumsal Hizmetler işkolunda 56 emekçi; Güç işkolunda 46 emekçi; Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 39 emekçi; Petro-Kimya, Lastik işkolunda 30 personel; Savunma, Güvenlik işkolunda 29 personel; Dokumacılık, Deri işkolunda 27 emekçi; Ağaç, Kâğıt işkolunda 20 emekçi; Besin, Şeker işkolunda 16 emekçi; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 14 emekçi; Basın, Gazetecilik işkolunda 7 emekçi; Banka, Finans, Sigorta işkolunda 3 personel; Bağlantı işkolunda 2 emekçi; Elimizdeki datalar ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 51 personel hayatını kaybetti…
Raporda, 14 Ekim’de Türkiye Taşkömürü Kurumu Amasra TİM’de meydana gelen grizu patlamasında 41 madencinin ömrünü yitirdiği faciaya da yer verildi.
Amasra maden faciasında uzman ön raporundaki “-320 Kalın Damar Tavan Yolu’ndaki patlatma çalışması kaynaklı olarak meydana gelmiş, grizu ve kömür tozu patlamasını içeren bir patlamadır” tespiti Maden Mühendisleri Odası’nın yaptığı birinci açıklamaları teyit ediyor. Havalandırmanın yetersizliği, metan düzeyinin uzun müddettir yüksekliği, metan drenajının yapılmadığı, Bakanlıklar tarafından talep ve teklif sunulmadığı ve yaptırım uygulanmadığı, teknik çalışanın eksikliği ve iş güvenliği tedbirlerinin yetersizliği vurgulanarak “patlamanın önlenebilir olduğu” yer verilerek faciaya ait şu eklemeler yapıldı:
1- Havza madenciliğinden ödün verilerek, -400 kot alındaki kömür Hattat Holding’e verilmiş ve TTK dar bir alanda sıkıştırılarak, gerekli mali ve teknik yatırımlar yapılmayarak katliamın oluşmasına davetiye çıkarılmıştır. 2016 yılında TTK Faaliyet Raporu’nda emekçi yetersizliği belirtilerek Bakanlıklardan yeni personel takımı açılması talep edilmiştir.
2- Kamu kurumlarındaki üst seviye yönetici atamaları bilimsel ve teknik liyakata nazaran değil, mensup olduğu cemaate ve AKP üyeliğine nazaran yapıldığı herkesçe bilinen bir gerçek. Bu durum da iş cinayetlerinin daha da artmasına yol açmaktadır. Havzalardaki iş cinayetleri “kader, fıtrat” denilerek normalleştirilmektedir. Madenciliğin mukadderatında mevt yoktur.
3- -300/-350 kotlarında meydana gelen grizu patlaması, kömür tozu patlamasına dönüşerek zincirleme bir katliama dönüştü. Kömürdeki metan varlığı bilinen ve grizulu ocak diye tabir edilen bir işletme olan Amasra’da Sayıştay ve TTK kendi iç raporlarına karşın tedbir almayan, bütçe ayırmayan Türkiye Taşkömürü Kurumu, Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı ile Çalışma ve Toplumsal Güvelik Bakanlığı katliamın birinci dereceden sorumlusudur.”