Mali’de 2013 yılında iki Fransız gazetecinin öldürülmesinden sonra 2 Kasım 2013 yılında gazetecilerin öldürüldüğü günü “Gazetecilere Karşı Cürümlerde Cezasızlıkla Gayret Memleketler arası Günü” olarak ilan etti.
BM Eğitim ve Gazetecileri Müdafaa Komitesi (CPJ), Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) bilgilerinden derledikleri bilgiye nazaran, 1993 yılından bu vakte kadar dünya çapında 1700’den fazla gazeteci öldürüldü.
UNESCO’nun datalarına nazaran, gazeteci cinayetlerinin sadece yüzde 13’ünde yasal süreç tamamlanarak sonuçlandı ve yaklaşık 10 hadiseden 9’unda ya yasal süreç başlatılmadı ya da başlatılan süreç sonuçsuz kaldı. Cinayetlerin yüzde 27’sinde ise yasal sürecin durumu net olarak bilinmiyor.
YÜZDE 78’İ SOKAKTA YAHUT ARAÇLARINDA
Gazeteci ölümlerinin çoğunlukla haber merkezleri dışında gerçekleşmesi, basın mensupları için inançlı alanların yetersizliğini gözler önüne serdi. UNESCO’nun 2020-2021 datalarına nazaran, 117 gazetecinin öldürülmesiyle sonuçlanan olayların yüzde 78’i, sokakta yahut araçlarında yaşandı. Kimilerinin cenazesi kaçırıldıktan sonra terk edilmiş olarak bulundu, kimileri ise ailelerinin önünde katledildi.
Gazeteciler sadece öldürülme, kaçırılma, azap ve keyfi gözaltılar üzere tehlikelerle değil, birebir vakitte düşük fiyatlar ve uzun çalışma saatleri üzere güç şartlarla da uğraş ediyor.
2023 prestijiyle çatışma bölgelerinde hayatını kaybeden gazeteci sayısı tekrar yükseldi. ABD merkezli Gazetecileri Müdafaa Komitesi’ne (CPJ) nazaran, 2023’te öldürülen 99 gazeteciden 69’u Gazze’de İsrail tarafından öldürüldü. İsrail’in Filistin’de gazetecileri gaye aldığı olaylar, 7 Ekim 2023 prestijiyle toplamda 150’ye ulaştı; Batı Şeria ve Gazze’de ise son bilgilere nazaran 41 gazeteci yaralandı, 71 gazeteci gözaltına alındı, 2 gazeteci kayıp durumda. Ayrıyeten en az 15 gazeteci de Rusya-Ukrayna savaşında misyon yaparken ömrünü yitirdi.
KADIN GAZETECİLERE YÖNELİK TEHDİTLER
Kadın gazetecilere yönelik çevrim içi akınlar ve tehditler de önemli boyutlara ulaştı. Birleşmiş Milletler’in raporuna nazaran, ankete katılan 901 bayan gazeteciden yüzde 73’ü işlerinden ötürü çevrim içi tehdit ve hakaretlere maruz kaldı. Öldürülen bayan gazeteci sayısında artış yaşanırken, 2020’de yüzde 6 olan oran, 2021 ve 2022’de yüzde 11’e çıktı.
BM Gazetecilerin Güvenliği ve Cezasızlık Sorunu Aksiyon Planı, gazetecilerin korunması ve bu cürümlerin cezasız kalmaması emeliyle tüm paydaşların iştirakini hedefliyor. Plan, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne de uyumlu olarak, basın özgürlüğünü garanti altına almayı amaçlıyor.