Aydın Hasan – İlk F-35 uçağı, 22 Haziran 2018’te ABD’de düzenlenen merasimle Türkiye’ye teslim edilmişti. Lakin ABD idaresinin, Temmuz 2019’da Rusya’dan alınan S-400 füze savunma sistemi nedeniyle Türkiye’yi F-35 programından çıkarması nedeniyle bu uçak Türk hava alanı ile buluşamadı. Türkiye ortağı olduğu F-35 programından çıkarılırken, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı da CAATSA yaptırımları kapsamına alındı. Türkiye, 2021 yılında ABD’den 40 F-16 Blok 70 savaş uçağı, 79 modernizasyon kiti, 1353 hava-hava füzesi ve çok sayıda mühimmatın alımı için müracaatta bulundu. Kongre onayı süreci, 11 Şubat 2024’te tamamlandı. İki ülke heyetleri ortasında F-16 belgesi görüşmeleri başlarken, yaptırımlar ile Türkiye’nin F-35 programına dönüşü konusu da kapalı kapılar akabinde ele alınmaya başlandı.
Yunanistan’da endişe
Görüşmeler, 2028 yılında hizmete alacağı F-35’ler ile Türkiye’ye karşı hava gücünde üstünlük kurma hesabı yapan Yunanistan’da telaşa neden oldu. ABD’deki Rum lobisi harekete geçerken, FETÖ’ye yakınlığı ile bilinen Amerikan Girişimcilik Enstitüsü (AEI) uzmanlarından Michael Rubin de sahneye çıktı.
Geçen hafta BM haftası nedeniyle diplomasinin nabzı New York’ta attı. Bu süreçte 23 Eylül’de Yunan basınında F-35 programına dönüş için S-400 bataryalarının İncirlik’te konuşlanmasının kaide koşulduğu istikametinde haberlerin yer aldı. Haberde, Başbakan Miçotakis’in 5 Eylül’de ABD Dışişleri Bakanı Antnoy Blinken ile yaptığı görüşmede, telaşlarını ilettiği de aktarıldı.
Haberin kaynağı olan ve bilgileri doğrulayan kişinin ise FETÖ’ye yakınlığı ile bilinen Rubin olması dikkat çekti. S-400’lerin İncirlik Üssü’ne konuşlanacağı savlarını algı gayeli olarak kıymetlendiren yetkililer, “Bu argümanların gerisindeki FETÖ destekçisi Rubin, en büyük Türk düşmanı” değerlendirmesinde bulundu. Açık kaynaklarda yer alan bilgilere nazaran de, Rubin, 15 Temmuz öncesinde yazılarında “Türkiye’de askeri bir darbe olabileceği” varsayımında bulunmuştu. Rubin’in “Gülen, Humeyni üzere Türkiye’ye dönebilir” dediği de belirtilmişti.
Dışişleri Bakanı Fidan, New York’ta ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile görüşmüştü.
Pozitif yaklaşım gördüm
Fidan ile Blinken, New York’ta 27 Eylül’de görüştü. Fidan, bu görüşmeden bir gün sonra TRT Haber canlı yayınında değerlendirmede bulundu. “ABD tarafından kabul edilmesi mümkün olunmayan teklif sunulduğu savı var” sorusu üzerine “Siz de söylediniz bunlar iddialar” diyen Fidan, şunları kaydetti:
“Özellikle kritik görüşmelerle ilgili, çerçeve mevzularda alışılmış durumumuzu belirliyoruz lakin onun dışında, neyi nasıl yapacağımıza ait konumlarımızı son maksadımıza ulaşana kadar açıklamama üzere bir tavrımız var. Burada bizim her vakit üzerinde durduğumuz bir prensip var. CAATSA problemi Türkiye ile ABD ortasında müttefiklik bağını zedeleyen konulardan biri olmuştur. Bundan çıkmamız lazım. Amerikan senatosunda kongre üyeleri ile yaptığım görüşmelerde de dedim ‘Sizler Hindistan’ın nükleer silahlarını yönetebilen bir müttefiklik ve mevzuat hali geliştirdiniz burada. Türkiye’nin sahip olduğu bir hava savunma sisteminden ötürü topyekün Amerika-Türkiye bağlantılarını riske atan bir yaklaşımın stratejik bir bakışla kıymetlendirme ile alakası yok. Bu bizi, Türkiye-Amerika bağlarını bir kapanın içine sıkıştırdı. Bu kapandan her iki ülkenin de çıkması lazım. Ben burada müspet bir yaklaşım gördüm. Bunun modalitesi, çeşitleri nasıl olur ona ait teklifler gündeme geliyor. Cumhurbaşkanımıza da mevzuları arz ediyoruz. Onun da zati kararlı durduğu bir konu bu. Kıymetli olan hakikaten olgun bir formda sorunu uygun tanımlayıp bu sorunu tahlile yönelik iradeyi ortaya koymak. Yakın vakitte somut bir adım gündeme gelir mi? Bekleyip göreceğiz.”