Anayasa Mahkemesi, Bölge Yönetim Mahkemesi’nin terör nedeniyle köyünü boşaltmak zorunda kalan ve mülklerine ulaşamayan aileye zamanaşımı nedeniyle tazminat ödenmemesi kararını bozdu. AYM, mahkemenin kararını “bariz takdir kusuru, biçimci ve katı yorum” sözleriyle eleştirdi.
Osman Kızılcan ve ailesi, Hakkkari’nin Şemdinli ilçesi Boğazköy köyünde yaşıyorken, terör olayları nedeniyle 1994 yılında köyü terk etmek zorunda kaldı.
2004 yılında çıkarılan kanunla köyde bulunan mal varlığına ulaşamaması sebebiyle oluşan 2004 ve öncesi ziyanı için tazminat ödenmiştir.
Kızılcan, köyün özel güvenlik bölgesi alanında kalması sebebiyle hala mülklerine ulaşamadığını vurgulayarak 2017 yılında bir defa daha Ziyan Tespit Komisyonu’na başvurdu. Fakat müracaatına yanıt alamadı.
İdare mahkemesi ziyanların karşalanması gerektiğine karar vermesine sağmen Bölge yönetim mahkemesi yalnızca müracaat tarihinden geriye gerçek yalnızca bir yıllık ziyanının karşılanabileceğine, evvelki ziyanlarının ise bir yıllık mühleti içinde talem edilmemesi sebebiyle tazmin edilemeyeceğine karar vererek davayı reddetti.
28 YILDIR KÖYÜNDEKİ MÜLKLERİNE ERİŞEMİYOR
Osman Kızılcan’ın ferdî müracaat hakkını kullanarak belgeyi taşıdığı Anayasa Mahkemesi şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
Başvurucunun kamu otoritelerinin terörle gayret kapsamında aldığı önlemler sebebiyle köyündeki mülklerine 1994-1995 yıllarından beri erişemediği hususu Yönetim Mahkemesinin kabulüdür
Mülke erişimin kısıtlanması devam ettiği sürece müracaatçının mülkiyet hakkına yapılan müdahale de varlığını koruyacaktır.
Süregelen müdahalelerde müdahale için spesifik ve tek bir tarihten kelam edilemez.
Bu çeşit müdahalelerde 5233 sayılı Kanun’un 6. hususunda belirtilen mühletlerin müdahalenin kesildiği tarihten itibaren başlatılması gerekir.
Aksi takdirde müracaatçının müdahalenin başlangıcının altmışıncı gününden sonra her gün Ziyan Tespit Komitesine başvurması gerektiği kabul edilecektir ki bu da müracaatçıya, kelam konusu imkânın tanınmasını anlamsız kılacak derecede çok bir külfet yükler.
“BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİNİN BARİZ HATASI”
Bu nedenle Bölge Yönetim Mahkemesinin Ziyan Tespit Komitesine müracaat mühletine ait yorumunun makul olmayan, ziyan konusu olayın adeta her yıl kesintiye uğrayarak tekrarlandığını kabul eden, çok formcu ve müracaatçının 5233 sayılı Kanun’la getirilen tazminat imkânından yararlanmasını zorlaştıran bir yorum olduğu değerlendirilmiştir.
Bu hâliyle mülkiyet hakkına ait ihlalin giderilmesi bakımından teorik seviyede tesirli olduğu saptanan 5233 sayılı Kanun’la oluşturulan tazminat yolu Bölge Yönetim Mahkemesinin bariz takdir yanılgısı teşkil eden, formcu ve katı yorumu sebebiyle somut olayda muvaffakiyet talihi sunma kapasitesini yitirmiştir.
HÜKÜM: YİNE YARGILANMASINA
Anayasa Mahkemesi oy çokluğuyla şu kararı kurdu:
Açıklanan münasebetlerle;
Mülkiyet hakkıyla ilişkili olarak tesirli müracaat hakkının ihlal edildiğine ait savın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA OYBİRLİĞİYLE,
Anayasa’nın 35. unsurunda garanti altına alınan mülkiyet hakkı ile irtibatlı olarak Anayasa’nın 40. unsurunda düzenlenen tesirli müracaat hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE Kadir ÖZKAYA ve Yıldız SEFERİNOĞLU’nun karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,
Kararın bir örneğinin mülkiyet hakkıyla ilişkili olarak tesirli müracaat hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar yargılama yapılmak üzere Van 1. Yönetim Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,
Başvurucunun tazminat talebinin REDDİNE,
Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 28/7/2022 tarihinde karar verildi.