İran’a yönelik yeni yaptırımların kabul edilmesinin beklendiği AB Dışişleri Bakanları Toplantısı sürerken, AB Kurulundan birçok hususa değinilen uzun bir yazılı açıklama yapıldı.
Açıklamada, “İran makamlarının, ortalarında bayan ve çocukların da bulunduğu barışçıl protestoculara karşı memleketler arası hukukta yer alan temel unsurları açıkça ihlal ederek yüzlerce kişinin vefatına yol açan yaygın, yabanî ve orantısız güç kullanmasını şiddetle kınıyor.” sözüne yer verildi.
AB’nin internetin kapatılması da dahil olmak üzere bağlantı üzerindeki kısıtlamaları kınadığının belirtildiği açıklamada, “AB, İran makamlarını, eleştirel sesleri susturmak için yaygın olarak uygulanan keyfi gözaltılara son vermeye ve yakın vakitte tutuklanan protestocular, çocuklar, gazeteciler ve insan hakları savunucuları da dahil olmak üzere barışçıl toplanma ve söz özgürlüğü haklarını kullanmayla ilgili olarak haksız yere gözaltına alınan herkesi hür bırakmaya çağırıyor.” tabirleri kullanıldı.
Açıklamada, AB’nin İran cezaevlerinde tutuklulara yönelik yaygın azap, zalimane, insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleyi kesin bir lisanla kınadığı, Tahran idaresine Azaba ve Öteki Zalimane, Gayriinsani yahut Küçültücü Muamele yahut Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler (BM) Kontratını onaylaması daveti yapıldı.
Açıklamada ayrıyeten, İran’a kamu ve özel hayatta bayanlara ve kız çocuklarına yönelik her türlü sistemik ayrımcılığı maddede ve uygulamada ortadan kaldırma ve onların cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin her türlüsüne karşı korunmasını sağlamak için tedbir alma daveti yapıldı.
İran’dan vefat cezası verme ve infaz etme uygulamasına derhal son vermesi ve devam eden protestolar bağlamında halihazırda verilmiş olan son mevt cezası, cezalarını gecikmeksizin iptal etmesi istenen açıklamada şu tabirler kullanıldı:
“İlk adım olarak, İran’ı ilgili BM İnsan Hakları özel prosedürleri yetki sahiplerinin ülkeye fiyatsız, tam ve manisiz girişine müsaade vermeye ve İnsan Hakları Konseyince 24 Kasım’da kurulan bağımsız milletlerarası Gerçek Tespit Misyonu ile tam işbirliği yapmaya çağırıyoruz. AB, İran makamlarından hesap sormak için mevcut tüm yolları kullanmaya devam edecektir.”
YABANCI VATANDAŞLARA GÖZALTI
AB’nin İran’ın ikili uyruklular da dahil olmak üzere yabancı vatandaşları keyfi olarak gözaltına alma uygulamasını şiddetle reddettiğinin belirtildiği açıklamada, “AB, İran’ı siyasi yarar elde etmek hedefiyle suçsuz yabancı sivilleri gözaltına alma biçimindeki üzücü uygulamasına son vermeye çağırıyor.” tabiri vurgulandı.
RUSYA’YA SİLAH YARDIMI
Açıklamada, “AB, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü ve milletlerarası hukuku ve prensipleri büyük ölçüde ihlal eden yasa dışı, sebepsiz ve haksız akın savaşına insansız hava araçlarının (İHA) teslimatı dahil olmak üzere İran’ın her türlü askeri dayanağını şiddetle kınıyor ve kabul edilemez buluyor.” değerlendirmesi yapıldı.
Açıklamada ayrıyeten, “AB, İHA’lar da dahil olmak üzere İran silahlarının Avrupa dahil olmak üzere memleketler arası menşeli bileşenlerle üretildiğine dair raporları büyük bir telaşla not ediyor ve alınması gereken uygun tedbirleri pahalandırıyor. AB, İran’ı Rusya’ya rastgele bir yeni silah sevkiyatına, bilhassa de Rusya’ya kısa menzilli balistik füzelerin, alanda önemli bir tırmanışa neden olacak muhtemel transferine yönelik rastgele bir adıma karşı güçlü bir biçimde uyarıyor.” sözleri kullanıldı.
NÜKLEER MÜZAKERELER
Açıklamada, İran’ın nükleer zenginleştirme kapasitesini genişletmesinin telaş verici bir biçimde hızlandığının belgelendiği aktarılarak, İran’ı “nükleer yörüngesini bilakis çevirmeye” davet etti.
İran’ın gerekli kararları almamış ve adımları atmamış olmasından ıstırap duyulduğunun bildirildiği açıklamada, mutabakata varılmasını giderek zorlaştırdığı kaydedildi.
ORTA DOĞU’DA İSTİKRARSIZLIK
Açıklamada, İran’ın Orta Doğu’daki güvenliğin merkezinde yer aldığı söz edilerek, “AB, İran’ın Orta Doğu’da ve etrafında devam eden istikrarsızlaştırıcı faaliyetlerini kınıyor. Bunlar, İran’ın balistik ve seyir füzeleri, İHA’lar ile faaliyetleri ve bu çeşit gelişmiş silahların devlet ve devlet dışı aktörlere transferini içeriyor. AB, İran’ı Suriye, Irak, Yemen ve Lübnan üzere ülkelerde devlet dışı aktörler de dahil olmak üzere siyasi, askeri yahut mali dayanak biçimindeki bu istikrarsızlaştırıcı faaliyetlerine son vermeye çağırıyor.” sözleri kullanıldı.
KÖRFEZ’DEKİ SEYRÜSEFER ÖZGÜRLÜĞÜ
AB’nin İran’ı, Körfez bölgesindeki deniz yolları ile etrafında güvenlik ve seyrüsefer özgürlüğünü bozan yahut tehdit eden tüm hareket yahut teşebbüsleri durdurmaya ve BM Deniz Hukuku Kontratı (BMDHS) dahil olmak üzere geçerli milletlerarası hukuka hürmet göstermeye çağırdığının bildirildiği açıklamada, şunlar kaydedildi:
“AB, İran’ı milletlerarası yükümlülüklerine uymaya davet ediyor. İran’ın üstte söz edildiği üzere çok çeşitli mevzulardaki önemli hareketlerine karşı, AB elindeki tüm seçenekleri pahalandıran kapsamlı bir siyaset yaklaşımı taahhüdünü yine teyit ediyoruz.”
Açıklamada ayrıyeten, çıkarların uyumlu olduğu durumlarda karşılıklı hürmet temelinde bağ kurmaya hazır olunduğu vurgulandı.
AB, Mahsa Emini’nin vefatının akabinde ülke çapına yayılan protestolara yapılan müdahaleyle ilgili 17 Ekim’de İranlı 11 kişi ve 4 kuruluşa ve 14 Kasım’da 29 kişi ve 3 kuruluşa yaptırım uygulama kararı almıştı. (AA)