ATİNA – Siz canavarlara karşı savaşırken, diğerlerinin da sizinle tıpkı biçimde kendi canavarlarına karşı savaşıyor olduğunu bilmek beşerde tanımı güç bir his uyandırır. Nazım Hikmet de bu duyguyu açıklarken şöyle söylüyordu bir şiirinde:
“Çin’den İspanya’ya, Ümit Burnu’ndan Alaska’ya kadar / her mili bahride, her kilometrede dostum ve düşmanım var. / Dostlar ki bir kez bile selâmlaşmadık / tıpkı ekmek, birebir hürriyet, birebir hasret için ölebiliriz. / Düşmanlar ki kanlarına susamışım, kanıma susamışlar. / Benim kuvvetim: / Bu büyük dünyada yalnız olmayışımdır (…)”
**
İşte bugün, dünya müthiş bir yıkımın içerisinde. Milliyetçi telaffuzlar dört bir yandan damarlarımızda akan kana hamle ediyor ve siyasi söylemi tesiri altına alıyor. Hasebiyle şirazesi kaymış bir atmosferde asıl düşmanın kim olduğunu bulmak asıl vazife haline geliyor.
Türkiye’de nasıl ki ‘dış güçler’ bozuk tertibin münasebeti olarak sunuluyorsa, Yunanistan’da da Türkiye gündemi milliyetçi hisleri körükleme fonksiyonu görüyor. Hatta sol kanatta yer alan kimi partiler dahi bazen bu tuzağa düşebiliyor.
Ancak düzgün haber şu ki herkes bu türlü düşünmüyor. Pek çok sosyalist, komünist Yunanistan’daki savaş ve Türkiye gündemine karşı daha farklı ve kapsamlı bir toplumsal tahlilden yana hal alıyor. Yunanistan’daki komünist ittifak ANTARSYA içerisinde bulunan Komünist Kurtuluş için Yeni Sol Akım (NAR) bu örgütlerden bir tanesi. NAR Merkez Komite Üyesi Pavlos Antonopoulos ile konuştuk. Yunanistan’da yaklaşan seçimleri ve Türkiye gündeminin toplumsal yankısını değerlendirdik.
Pavlos Antonopoulos ‘PARLAMENTODA KRAVATLI FAŞİSTLER VAR’
Yunanistan bu yıl daha farklı bir seçim sistemiyle sandık başına gidiyor. İkinci hatta tahminen üçüncü cinsin olabileceği bir sistem bu. Ülkede an itibariyle nasıl bir seçim atmosferi hissediyorsunuz? Öbür partilerin siyasi telaffuzlarını nasıl buluyorsunuz?
Tüm partiler kendi hareketlerini seçime hazırlıyor. Son periyotta seçim çalışmaları başladı. Şimdi seçimlerin tam tarihi duyurulmadı lakin baharda yapılması bekleniyor. Nisan ya da mart üzere olacağını düşünüyoruz.
İktidardaki Yeni Demokrasi (YD), hükümet kurabilmek ve mecliste çoğunluğa sahip olabilmek için kendileri açısından bu seçimlerin sıkıntı olacağını biliyor. Yeni sisteme nazaran seçimlerin birinci cinste bitmesi için birinci gelen partinin yaklaşık 38-40 civarı oy alması gerekiyor. YD için bu imkânsız. Başka partilerin, bilhassa de SYRIZA’nın ise hükümet kurmaya yetecek gücü yok. PASOK[1] ile bir cephe kurmayı denediler. Lakin biz her şeyin ikinci tıpta belirginleşeceği kanısındayız.
Parlamentodaki öteki partiler ortasında ise kostüm giymiş faşistleri görüyoruz. (Kostüm giymeyen Altın Şafak üzere değil…) Onlar da yaklaşık yüzde 4-5 üzere bir oy alabileceklerini düşünüyorlar. Yunanistan’da seçim barajı yüzde 3.
PASOK’a ve Yunanistan Komünist Partisi’ne (KKE) gelecek olursak eğer… KKE’nin yüzde 5-6 oranında oy alması kestirim ediliyor, limit genelde bu. PASOK da 8-9 civarında.
‘UKRAYNA SAVAŞI VE SOLDA BÖLÜNMELER’
Şimdi parlamento dışından bahsedelim. Biz de tıpkı durumdayız ve kimi cephe oluşturma denemeleri yaptık. Tüm partiler, olağan yalnızca artık değil, lakin bir müddet evvel çalışmalara başladık. Elbette ANTARSYA’mız var. Lakin bu birliği genişletmeyi planlıyoruz. Kolay olmuyor. Bunun bir nedeni de savaş gündemi.
Parlamento dışındaki örgütlerin savaşa dair tavırlarından bahsetmek gerekirse üçe ayırabiliriz. Kimileri Rusya’dan yana, öbürleri NATO ile birlikte -ama tam da değil gibi… Ne de olsa NATO’dan bahsederken ‘olumlu’ istikamette konuşmak çok kolay bir şey değil. Lakin Rusya’ya karşılar ve bu savaşı Rusya’nın kaybetmesi gerektiğini, ‘işgalci’ olduğunu belirtiyorlar. Başkaları ise tam zıddını savunuyor…
Üçüncü görüş ise bizim de savunduğumuz görüş: Her ikisinin de karşısında yer almak. Biz savaşı durdurmamız gerektiğini düşünüyoruz. Öncelikle çok fazla insan ölüyor, ülkeler ziyan görüyor ve adil bir savaş değil, kimse için. Yalnızca yeni cepheler isteyenler için yararlı. Asya’da Çin, Rusya, İran ve tahminen de Hindistan ile birlikte bir cephe inşa etmek istiyorlar. Her şey epeyce karmaşık bir halde. Öteki taraf da alışılmış ki ABD ve Avrupa ile birliği önüne koyuyor.
Biz bunun bir dünya savaşına sebebiyet verme ihtimali nedeniyle hayli tehlikeli olduğunu düşünüyoruz. Zira geriye dönüş olmayacak. Elbette NATO, Rusya’nın hem güç dalında hem de bunun da ötesinde pazarını kaybetmesi tarafında bir baskı uyguluyor. Rusya’nın da buna karşı bir şeyler yapması gerekti ve savaş Ukrayna üzerinde başladı. Fakat en nihayetinde sorun Ukrayna ve Rusya ortasında bir sorun değil.
Tüm bu karmaşık durumdan ötürü birlikte örülecek ortak bir yola ulaşmak daha da zorlaştı. Bu çok büyük bir sorun. Zira daha evvel biz böylesi bir fırsata sahiptik, 20’nin üzerinde siyasi örgüt hükümete ve siyasetlerine karşı bir aradaydık. Artık ise bunu tekrar yaratmak için cephe kurma arayışındayız. Özetle bizim için durum seçimlere birlikte gidebilme manasında epeyce karışık duruyor.
‘TÜM KANALLARDA TÜRKİYE TERSİ GÜNDEMİ GÖRÜYORUZ’
Türkiye’de düzenlenecek her seçimden evvel Yunanistan ile kriz yaşanması neredeyse alışıldık bir hal aldı. Tıpkı şeyi Suriye gündemi için de söyleyebiliriz. Lakin bu yılı enteresan kılan Yunanistan’ın da Türkiye ile yakın vakitlerde bir seçim süreci içerisine giriyor oluşu. Sizce bu tesadüf, ülke siyasetindeki söylemi nasıl etkiledi?
Hükümet son periyotta çok fazla Türkiye hakkında konuşuyor. Örneğin her gün haberlerin bir kısmı kesinlikle Türkiye hakkında oluyor. Propaganda düzeneği hayli güçlü, tüm kanallarda Türkiye gündemini görüyorsunuz. Elbette bu gündem Türkiye’ye karşı bir telaffuzla ele alınıyor. “Ülkemizi savunmamız gerekiyor” üzere bir anlayış ön plana çıkartılıyor.
KKE’nin de tıpkı yolda olduğunu söylememiz gerekiyor. Natürel yalnızca KKE değil, SYRIZA’dan ayrılan Halk Birliği (LE) de tıpkı halde. (Fransa’daki Boyun Eğmeyen Fransa’nın önderi Jean-Luc Melenchon’un öteki bir versiyonu diyebiliriz onlar için.) LE’nin biraz milliyetçi olduğunu söylememiz gerekiyor.
Bizim bu mevzudaki fikrimiz Yunanistan’da çok lakin çok küçük bir azınlığı temsil ediyor. Biz her iki tarafın da savaş yanlısı bir istikamete dümen kırdığı görüşündeyiz. Öncelikle yalnızca seçimler için değil, tıpkı vakitte Ege Denizi’nde hegemonya sahibi olmak için. Hatta tahminen de biraz daha geniş bir alanda, Doğu Akdeniz’de… Libya ve Kıbrıs’ta gibisi bir çekişmeye şahit oluyoruz.
Yunanistan ve Türkiye’de her iki burjuva sınıfı da bu bölgede geçerli kelamın kendine ilişkin olmasını istiyor. Hasebiyle bizim de her ikisine karşı savaşmamız ve savaşa ya da çatışmaya yanlışsız yönelen her türlü aksiyonun önüne geçmemiz gerekiyor. Doğal Ukrayna’daki bir ‘savaş’ değil bu, tahminen Ege Adaları ya da Kuzey hududunda bundan birtakım ‘bölümler’ olabilir lakin.
‘SOLUN BİR KISMI TÜRKİYE AKSİSİ PROPAGANDAYI BENİMSEDİ’
Milliyetçilik hakkında konuşmak gerekirse daha evvel de öbür kısımlara rastlamıştık: Makedonya hakkında, Arnavutluk hakkında… Bulgaristan hariç neredeyse etraftaki tüm ülkelerle sürtüşmeler gündeme getirilmişti. Fakat son periyotta konuşacakları öteki bir mevzu yoktu, bu nedenle ellerinden gelen her şeyi kullandılar. Örneğin Makedonya konusunda ismi vermek istemediler, “Kuzey Makedonya” hikayesi… Ve SYRIZA, milliyetçi telaffuzla birebir tarafta saf tuttu. Ege Denizi meselesinde, militarist niyetlerde, askeriyeye ve silahlara daha fazla bütçe ayırma konusunda… YD ile tıpkı söylemi benimsediler.
Bu gündemde KKE, Ukrayna’daki savaştan bahsederken hükümetin silahlarını Ukrayna’ya vermemesi gerektiğini, aksi takdirde Ege adalarını Türkiye’ye karşı savunmada sorun yaşayabileceğimizi’ söylediler. Doğrusunu söylemek gerekirse trajik bir yorum… Öteki partiler de tıpkı tarafta tavır aldılar. Farklı bir bakış açısını sunanlar ise yalnızca ANTARSYA ile öteki kimi Troçkist ve Maoist örgütler. Tüm Maoistler değil, onların içerisinde de farklı yaklaşımlar var.
Biz tüm bunların karşısında yer almaya çalıştık. Protesto şovları düzenledik, basın metinleri kaleme aldık, pek çok örgütün imzasıyla duyurular yayınladık… Bizim savaşa ve Ege Denizi problemine dair pozisyonumuzu kabul eden dokuz örgütün de içerisinde yer aldığı bir cephe oluşturduk. Bu yolu takip etmeye çalıştık. Elbette bu noktada milletlerarası alanda Türkiye’den dostlarımızla, yoldaşlarımızla yardımlaştık. Tıpkı yolu birlikte yürümeye çalıştık. Sendikaları da savaşa karşı telaffuzun içerisine katmaya çaba ettik.
Ancak daha evvel de söylediğim üzere bu çok lakin çok sıkıntı. Bizim kendi pozisyonumuzu söz etme fırsatımız fazla yok. Zira bizim medyaya erişimimiz yok.
‘MİLLİYETÇİLİK FAŞİZME GİDEN BİRİNCİ ADIMDIR’
Peki tek taraflı bir propaganda yağmuru altında Yunanistan’da beşerler neler düşünüyor? Savaşı bir mümkünlük olarak görüyorlar mı?
Sorun bugün başlamış bir sorun değil. Yüz yıllık bir sıkıntı bu. Beşerler, burada Yunanistan’da genel olarak Türkiye’ye karşı konumlanıyorlar. Zira okullarda daima Türkiye hakkında bir sürü şey işitiyorlar: Yunanistan’ın 400 yıl boyunca işgal altında kalması, 1821’den evvel nelerin yaşandığı… Okullarda bu hususlar hakkında düzenlenen pek çok yıldönümü ve anma etkinliklerimiz var. Tiyatrolarla, şiirlerle çocuklar bu hususları sahneliyor…
Bazı beşerler bunu kabul ediyor. Lakin doğal ki herkes değil, bunun da altını değerle vurgulamalıyız. Çoklukla sol kısımdan ve KKE’den gelenler Türkiye’ye karşı değiller. Yalnızca Türkiye hükümetine, AKP’ye karşı konumlanıyorlar.
Bazı açılardan Türkiye’den epey farklı bir durum aslında. Kendi adıma ben Türkiye’deyken direkt Yunanistan’a karşı konuşan kimseye rastlamadım. Fakat burada “Onlar her vakit bize karşılar” üzere şeyler söyleniyor…
Tabii ki şunun şuurundayız, milliyetçilik insanları bir ortaya getirmenin ve seçimler için bir şeyler hazırlamanın bir yolu. Lakin yalnızca bu değil: Faşizme de yardım ediyor. Milliyetçilik, faşizme giden yolda atılan birinci adımdır. Ve Yunanistan’da hükümet bunu ziyadesiyle kullanıyor. Umut ediyoruz ki seçimlerden sonra birtakım şeyler değişir. Lakin görünen o ki bizi çok parlak bir sonuç beklemiyor. Tahminen yalnızca berbatın iyisi…
‘MİLLİYETÇİLİK DOĞUŞTAN GELMİYOR’
Sizin de gördüğünüz üzere burada üzerimize büyük bir sorumluluk düşüyor. Tüm bu aktörlere karşı savaşmamız gerekiyor. Lakin biz tekrar tekrar deneyeceğiz.
Aslında beşerler propaganda tarafından yönlendiriliyor. Hayli sert, durmaksızın işletilen bir propaganda… Fakat insanların her vakit tıpkı formda reaksiyon vermediğini görüyoruz. Örnek vermek gerekirse büyük felaketler, tıpkı 1999’da Türkiye’de meydana gelen sarsıntı üzere. İnsanlara bu zelzele çok dokundu, çok etkilendiler ve Türkiye hakkında konuşabilmenin farklı bir yolunu gördüler. O nedenle insanların Türkiye halkına karşı doğuştan gelen, özünde var olan bir bakışa sahip olabileceklerine inanmıyorum. Şahit olduğumuz şey, durmaksızın maruz kalınan propagandanın bir eseri.
Mülteciler de değerli bir gündem. 2015’te buradan milyonlarca mülteci geçti. İnsanların büyük bir çoğunluğu onlardan yana hal aldı, yardım ettiler. Bizim bu husus kapsamında kurduğumuz bir örgütümüz var ve herkes dahil olmak istedi. Alışılmış ki iki yıl sonra AB ile Türkiye ortasında yapılan mutabakattan sonra işler değişti. Zira hudutları kapattılar ve mültecilere karşı bir propaganda başladı. Ya da Türkiyeli mülteciler mesela. Buradaki beşerler onları kabul etti. İnsanları bir şeye karşı olmaya ikna etmek çok kolay değil. Yalnızca propaganda yoluyla mümkün olabiliyor.
‘ASKERİLEŞME İNSANLARIN ‘TEHİDİT ALTINDA’ HİSSETMESİNE NEDEN OLUYOR’
SYRIZA’nın milliyetçi telaffuzları benimsemesi ile YD’nin birebir telaffuzları kullanması ortasında bir üslup farkı var mı sizce?
Örneğin SYRIZA hükümetteyken İsrail ile kontaklar kurdu. Filistinlileri rastgele bir yardımdan mahrum bıraktılar. Tıpkı vakitte daha farklı bir fikir benimsediler ve bunu ‘sol’ bir imajla yansıtmaya çalıştılar. Elbette sol örgütler SYRIZA’nın ne yapmaya çalıştığının ve sol ile olan arasının farkındaydı, burjuva sınıfının partilerinden bir diğeri sadece! Onlardan hiçbir beklentimiz yok.
Peki bugün Türkiye hududa yakın yerlerde yaşayanlar tıpkı gündemi daha farklı hissediyor mu?
Sınıra yakın yerlerde yaşayan beşerler için her şey elbette eskisi üzere değil. Örneğin Evros[2]… Bu bölgeler ağır bir biçimde silahlandırılıyor. Askeri faaliyetler artıyor. Türkiye gündemi ile mülteci gündemi bu insanları da değiştirdi. Evvelden mültecileri buyur edenler şimdilerde hayli olumsuz bir yaklaşıma sahipler. Bunun askerileşme ile önemli bir bağı var. Zira bir bölgenin silahlandırılmasıyla birlikte insanların kendilerini ‘tehlike altında’ hissetmesi sağlanıyor.
‘MÜLTECİLERLE BAĞ KURMAMIZI İSTEMİYORLAR’
Bu manada her ne kadar siz destekliyor olmasanız da NATO ya da AB üzere büyük çaplı tertiplerin Yunanistan’ı yalnız bıraktığını düşünüyor musunuz? Örneğin iktisat ve mülteci gündeminde. En nihayetinde Yunanistan bu örgütlerle resmi bir bağa sahip. Sizce böylesi bir yalnızlık popülist telaffuzun de işine gelmiş olabilir mi?
Hiç yardım etmediler diyemem. Fakat mali yardımı kendi istedikleri yerlere yaptılar. Örneğin Frontex’i[3] ele alalım. Ege Denizi’ndeki huduttan Evros’a kadar çizilen hudut için kâfi mali kaynağı sağladılar. Kamplar için de o denli. Yunanistan’da birinci defa mülteciler için kamplar inşa edildi, tıpkı II. Dünya Savaşı sırasında ve öncesinde Almanya’da olduğu üzere… Üstelik SYRIZA da içerisindeydi, bunu onlar başlattı. Elbette AB’nin talimatları doğrultusunda… Daha öncesinde burada herkes dilediği yerde kalabiliyordu. İş bulup bir şeyler yapabiliyordu. Artık bu kampları dışarıya kapattılar. İçeriye giremiyoruz, hükümetten alınan özel müsaadeye sahip olmamız gerekiyor. Mültecilerle ve göçmenlerle bağ kurmamızı istemiyorlar. Bildiğiniz üzere bilhassa Almanya Yunanistan’a yardım etmedi. Memorandum üzere süreçlerde beşerler bunun farkında.
Bugün düşük fiyatlar ve geçim meşakkati çok büyük bir sorun teşkil ediyor. Bilhassa de enflasyon. Başta buna bir istikrar oluşturulmaya çalışıldı. Çok da fazla bir şey yapılmadı aslında. Fakat savaşla birlikte tekrar geriye döndük. Enflasyon oranı çok süratli bir yükseliş yaşadı, şu an yüzde 10 civarında. Lakin minimum fiyat düzeyi tıpkı ölçüde arttırılmadı, eskiyle birebir kaldı. Bundan doğan hoşnutsuzluğu çok net hissetmeye başlıyoruz, önümüzdeki süreç çok kuvvetli olacak.
‘DİNİ BEŞERLER ESKİSİ KADAR KONUŞMUYOR’
Tekrar milliyetçilik gündemine geri dönecek olursak eğer… Yunanistan’da milliyetçi bakış açısının nasıl kurgulandığını düşünüyorsunuz? Her iki ülke ortasında benzerlikler görüyor musunuz?
Din konusunda tıpkı problemleri paylaşmıyoruz. Yunanistan’da yeniden de Türkiye zıddı söylemi yerleştirmeyi deniyorlar. Bu manada 1821 öncesi hakkında ve İzmir’de 1922’de ne olduğunu konuşuyorlar. Alışılmış asla Yunanistan’ın o periyotta Ankara’ya ilerlemekte olduğunu, Sakarya’da olduğunu anlatmıyor… Yalnızca bizim, 2-3 milyonu aşkın Rum nüfusun yaşadığı o bölgeleri kaybettiğimizi söylüyorlar.
Ancak bu anlatı çok da tesirli olmuyor. Asıl tesirli olan, “Türkiye Yunanistan’dan birtakım yerleri almak istiyor” korkusu. Odaklandıkları ana nokta bu. “Türkiye bizim adalarımızı almak istiyor ve Evros’a saldırmak istiyorlar” üzere şeyler. Fakat dediğim üzere din hakkında beşerler eskisi üzere fazla konuşmuyor. Ya da daha doğrusu propaganda dine odaklanmıyor.
‘TARİHİ DEĞİŞTİRMENİN TEK YOLU’
Buna ek olarak sizce alternatif bir tahlil nasıl yaratılabilir? Son olarak neler eklemek istersiniz?
Elbette değişim kolay bir sürecin içerisinden geçmiyor. Propagandayla, insanlara doğdukları andan itibaren bir şeyler kabul ettirilmeye çalışılıyor. Örnek vermek gerekirse savaş hakkında ekseriyetle her vakit Türkiye’yi sorun ediyoruz. Ancak nasıl çözebiliriz? Müzakere ederek, her iki ülke halkların dayanışması ile…
Eğer sendikalarla, yoldaşlarla bağımız olursa hepimiz için daha uygun olacağına inanıyorum. Zira bu, tarihi değiştirmenin tek yolu. Tüm bu propagandaya, tüm yapmaya çalıştıklarına karşı bir ortaya gelmenin tek yolu. Savaşa dair her şeye karşı gelmenin tek yolu. Trajik bir durum var: Burada Yunanistan’ın birçok silahı bulunuyor lakin ABD ve Avrupa bunları karşılıksız mı veriyor? Doğal ki para karşılığında! Bu nedenle bizim yaşamak için paramız olmuyor. Elimizde avucumuzda ne varsa askeri harcamalara yatırıyoruz. Örneğin NATO’ya biz GSYH’mizin yüzde 2’sinden fazlasını veriyoruz. Bu çok büyük bir sayı. Sıhhat ya da eğitime ayrılması gereken kaynaklar onun yerine silahlara gidiyor.
Türkiye’de şartların buradan daha güç olduğunu biliyorum. İktidar neredeyse hiçbir şeye müsaade etmiyor. Bizlerin Türkiye’deki yoldaşlarımızla birlikte kendi propagandamızı yapabilmemizin yolunu bulmamız gerekiyor. Elbette böylesi bir propaganda her iki yakadan olunca daha tesirli olacaktır. Bizim Türkiye Emekçi Partisi (TİP) ve Emek Partisi (EMEP) ile kurduğumuz alakanın arkasında da bu var. Bunu Avrupa geneline de taşımak istiyoruz. Son devirde bu projede güzel gidiyoruz.
NOTLAR:
[1] Panhelenik Sosyalist Hareket (Andreas Papandreu tarafından kurulan merkez solun klasik temsilcisi)
[2] Edirne sonundaki bölge
[3] Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Dış Hudutlarının İdaresi için Operasyonel İşbirliği Ajansı