Spoiler, genellikle spor veya yarış arabalarında kullanıldığını düşünülmektedir, ancak bazı araçlarda standart bir özellik olarak gelmektedir. 1960’larda otomobil üreticilerinin yarış ve spor arabaların aerodinamiğini (bir aracın etrafında akan havanın yönetimi) iyileştirmeye yönelik çalışmaları sırasında popüler hale gelmiştir.
Otomobil üreticileri, geliştirdikleri bir aracın aerodinamiğini geliştirmek, yakıt ekonomisini ve yüksek hızlarda stabiliteyi iyileştirmek adına milyonlar harcamaktadır. Genellikle birçok araçta görebileceğiniz mütevazi spoilerlar, yarış arabalarında ise daha belirgin ve detaylıdır. Gelin şimdi arabalardaki spoiler nedir, ne işe yarar birlikte inceleyelim.
İlk olarak, spoiler nedir?
Spoiler, aracın aerodinamiğini ve aracın genel performansını iyileştirmek için kullanılmaktadır. Çekişi artırmak ve sürtünmeyi azaltmak için hava akışını düzenler. Arabalarda spoiler genellikle aracın arka tarafına takılır; ancak, bir arabanın tamponuna da takılabilir.
Ön tarafa yerleştirilen spoiler ise ön spoiler olarak bilinir. Bir bakıma, araba spoilerlarının temel amacı, bir arabanın performansını engelleyen olumsuz hava akışını “düzenlemektir”. Bir arabanın yüksek hızda bile hızını ve tutuşunu koruyacak şekilde tasarlanır ve yerleştirilir. Aynı zamanda estetik amaçlı takılan araçlar da vardır.
Peki spoilerlar nasıl çalışır?
Bir spoilerın nasıl çalıştığını daha iyi anlamanız için yüksek hızda giden bir araba düşünün. Arabanın içinden geçtiği hava, aracın altından ve bagajın üst kısmından geçecektir. Arabanın altındaki havanın gücü onu yukarıya doğru kaldırmaya çalışacaktır, bu da lastiklerin olması gerektiği gibi yol tutuşu yapmasının önüne geçer. Sürtünme ve rüzgar direnci, aracın hızını artırmak yerine azaltan faktörlerdir.
Spoiler, kuyruk gibi aracın bagajına eklenen ve aracın maruz kaldığı “hava akışını” değiştiren bir bileşendir. Arka spoiler, temel olarak akışı keser ve aracın daha az sürtünmesini sağlar. Sonuç olarak, arka spoiler ve yan etek gibi aerodinamiği düzenleyen bileşenler eklendiğinde, araçlar yüksek hızlarda ve keskin dönüşlerde kontrolü daha fazla korur.
Spoilerlar tam olarak ne işe yarıyor?
Yukarıda da söylediğimiz gibi araca eklenen spoiler, aracın maruz kaldığı hava akışını değiştirmek için tasarlanan bir bileşendir. Aracın arkasına eklenen spoileri, hava akışını yukarı ve araçtan uzağa yönlendirir. Bu amaçlarla tasarlanmış farklı bileşenler bulunmaktadır. Bir spoiler’ın işlevi, otomobil üreticilerinin onu yerleştirdiği yere göre değişkenlik gösterir. Fakat en yaygın işlevi, hava akımının yarattığı etkiyi azalmaktadır.
Arabalara göre spoiler çeşitleri:
- Ön spoiler
- Yan etek
- Arka spoiler
Ön Spoiler
Ön tamponun altında yer alan ön spoilerlar, hava akışını ya motor bölmesini soğutur ya da aracın altından geçen havayı lastiklerden uzaklaştırır. Arka spoiler gibi, sürtünmeyi de azaltır. Ancak ön spoiler, arka spoiler’a ulaşmadan önce bir miktar havanın dağılmasına da yardımcı olur.
Ön tarafa yerleştirilen spoiler, ilk olarak yarış arabaları için tasarlanmış bir bileşendi. Yıllar içinde günlük yaşamımızda kullandığımız araçların da birer aksesuarı haline geldiler. Bu spoiler’ın işlevi, yüksek hızlar elde etmekten ziyade yakıt maliyetlerini düşük tutmaktır.
Yan etek
Aslında yan etekler ve yan rüzgarlıklar hemen hemen aynı şekilde çalışır ve aracın yüksek hızlarda çekişini korumasını sağlar. Yüksek hız, doğal olarak arabayı yerden kaldırmak isteyen bir hava basıncına neden olur. Yan etekler, aracın maruz kaldığı bu hava basıncını azaltıp aracın yola daha iyi tutunmasına yardımcı olur. Bu da daha kontrollü ve güvenli bir sürüş deneyimi anlamına gelir.
Arka spoiler
Otomobil üreticileri, yüksek hızlarda araç dengesini iyileştirmek ve spor arabaların yol tutuşunu sağlamak için arka spoiler kullanırlar. Günümüzde otomobil üreticileri, araç dengesini artırmak için binek araçlarında bile arka spoiler kullanmaktadır. Ancak bazı otomobil üreticileri de bunları yalnızca estetik amaçlı eklemektedir.
Peki her arabanın spoiler’a ihtiyacı var mı?
Eğer yüksek hızlı arabalar kullanmıyorsanız bir spoiler’a ihtiyacınız yok. Yüksek hızlar için tasarlandığı için düşük hızda pek etkisi olmayacaktır. Ortalama 100 km/s üzerinde bu spoilerların etkilerini görmeye başlayabilirsiniz ve gözle görülür farkları görmek için sürekli olarak bu hızın üzerinde olmanız gerekir. Genellikle bu hızlarda kullanılmayan bir araçta bulunan arka spoiler, aracın aerodinamiğini etkiler ve bu nedenle etkisiz kalır.
Arabalardaki kelebek camının esas işlevini öğrenmek isterseniz:
Lastiklerde gördüğümüz küçük uzantıların ne işe yaradığını buradan öğrenebilirsiniz: