ÖNDER YILMAZ – Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) Başkanı Prof. Dr. Muharrem Kılıç, ulusal raportör olarak Türkiye’nin ilk insan ticareti ulusal raporunu hazırladıklarını ve ağustos ayı içinde kamuoyuna açıklayacaklarını kaydetti. Raporda; insan ticaretine ilişkin sorun alanları, mağdurlar, mağdurların korunması, mevzuatta eksiklik olup olmadığına ilişkin tespit ve önerilerin yer aldığını kaydeden Kılıç, 28 Temmuz’da “insan ticareti zirvesi” gerçekleştireceklerini de bildirdi.
“İnsan ticareti yeni kölelik biçimi, kölelik insan ticaretiyle sürüyor” diyen Kılıç, 2021’de toplam 1.336 insan ticareti mağduru tespit edildiğini, mağduriyetlerde yüzde 58.7 oranla cinsel sömürünün ilk sırada yer aldığını, mağdurların yüzde 80’inin kadın olduğunu söyledi. Kılıç, Türkiye’de 14 çocuk savaşçı tespiti yapıldığını dile getirdi.
‘4 mağdurdan biri çocuk’
Prof. Dr. Kılıç, Milliyet’e verdiği röportajda, artan göç hareketleriyle insan ticaretinin küresel sorun haline geldiğini belirtti. İnsan ticaretinin “modern kölelik” olarak kabul edildiğine dikkat çeken Kılıç, köleliğin 19. yüzyılda yasaklanmasına rağmen, insanların ticari meta olarak alınıp satılmasının sürdüğünü ifade ederek, “İnsan ticareti, küresel çapta varlığını organize suç tipi halini alarak sürdürüyor. Yeni kölelik biçimi, bir anlamda kölelik insan ticaretiyle sürüyor” dedi. İnsan ticaretinin; cinsel sömürü, zorla çalıştırma, dilendirme, erken veya zorla evlilik ve çocuk savaşçılar şeklinde kendini gösterdiğine vurgu yapan Kılıç, ILO rakamlarına işaret ederek dünya genelinde 40.3 milyon muhtemel insan ticareti mağdurunun olduğunu, bunların yüzde 71’inin kadın, her dört mağdurdan birinin de çocuk olduğunu söyledi.
Kılıç, insan ticaretinde 150 milyar dolarlık yasa dışı kirli bir kazancın döndüğünü bildirdi. BM’nin Küresel İnsan Ticareti Raporu’na göre her 10 mağdurun 5’nin yetişkin kadın ve kız çocuklarından oluştuğuna dikkat çeken Kılıç, istismar biçimlerini ise; yüzde 50 cinsel sömürü, yüzde 30 zorla çalıştırma, yüzde 6 suç faaliyeti, yüzde 1.5 dilenme, yüzde 1 ise zorla evlilik şeklinde sıraladı.
Ulusal eylem planı
Türkiye’de yeni bir ulusal eylem planının hazırlanması gerekliliğine işaret eden Kılıç, bakanlıklar arasında işbirliklerinin daha da güçlendirilmesi gerektiğine vurgu yaparken, insan ticareti mağdurlarının koruma altına alındığı sığınma evlerinin yaygınlaştırılması, mağdurların çoğunun çocuklar olması nedeniyle çocuklara yönelik farkındalık arttırıcı çalışmalar ve tedbirlerin geliştirilmesi gerektiğini kaydetti. Çocuk yaşta evlilik, zorla evlendirme, cinsel sömürü ya da emek sömürüsünün din görevlileri aracılığı ile dini ve ahlaki boyutunun ön plana çıkartılması ihtiyacını dile getiren Kılıç, insan ticareti mağdurlarına barolarca uzmanlık eğitiminden geçmiş avukatların atama yapılması uygulaması önerilerine dikkat çekti.
Cinsel sömürü ve çocuk savaşçılar
Türkiye’nin insan ticaretiyle mücadelesine ilişkin Göç İdaresi kaynaklı istatistikleri de paylaşan Kılıç, 2021 yılında 402 olmak üzere son beş yılda toplam bin 336 insan ticareti mağduru tespit edildiğini kaydetti. İnsan ticareti mağdurlarının yaklaşık yüzde 60’ının cinsel sömürü, yüzde 25’nin iş gücü sömürüsü, yüzde 10’nun zorla dilendirme ve yüzde 5’nin zorla evlendirme mağduru olduğunu bildiren Kılıç, Türkiye’de yüzde 1 oranında çocuk savaşçı sorunu olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Kılıç, Türkiye’de 14 çocuk savaşçı tespit edildiğini bildirdi. Yaş aralığına bakıldığında yüzde 334’ünün 18 yaşın altında çocuk, yüzde 59’unun ise 18-35 yaşında olduğuna dikkat çeken Kılıç, cinsiyet dağılımı konusunda ise “Türkiye’deki mağdurların çoğunluğu cinsel sömürü maksatlı insan ticaretine maruz kalan kadınlardan oluştuğu, son beş yılda tespit edilen mağdurların yaklaşık yüzde 80’inin (bin 60 mağdur) kadın olduğu görülmekte” değerlendirmesini yaptı.
İstanbul yüzde 27 ile ilk sırayı alıyor
Kılıç, Türkiye’deki insan ticareti mağdurlarının başında yüzde 35 ile Suriyelilerin geldiğini söyledi. Bunu Özbekistan, Kırgızistan, Afganistan ve Fas uyruklu yabancılar takip ettiğini vurgulayan Kılıç, mağdurların yüzde 4.8’inin ise Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğunu belirtti. İnsan ticareti mağdurlarının tespit edildikleri illere göre dağılımını da aktaran TİHEK Başkanı, yüzde 27.2 ile İstanbul’un ilk sırada olduğunu, Antalya’nın da ikinci konumda bulunduğunu bildirdi. İnsan kaçıklığı mağdurlarının yüzde 61’inin İstanbul, Antalya, Şanlıurfa, İzmir ve Gaziantep olarak sıralandığını ifade etti.