AA muhabirinin 2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’ndan derlediği bilgiye nazaran, Türkiye, ihracata dönük, teknoloji ağır, katma bedeli yüksek, mahallî kaynakları azami düzeyde kullanan, yeşil ve dijital dönüşümü odağına alan üretim yapısıyla imalat endüstrisinin rekabetçiliğini artırmayı ve değerli bir üretim merkezi haline gelmeyi planlıyor.
Bu doğrultuda yeşil ve dijital dönüşümle rekabetçi üretime yönelik imalat endüstrisinde yatırımı, üretimi, istihdamı ve ihracatı artıracak siyasetlere öncelik verilecek.
İmalat endüstrisi dallarının istihdam, üretim, ticaret, katma paha ve teknoloji seviyelerinin karşılaştırılması ve dallar ortası ileri ve geri temasların tahlili sonucunda kimya, ilaç-tıbbi aygıt, makine, elektrikli teçhizat, otomotiv, elektronik ve raylı sistem araçları öncelikli kesimler olacak. Böylelikle teknoloji, yenilik, eser kalitesi ve verimlilik sağlanarak yüksek katma kıymetli üretimin artırılması sağlanacak.
Sektörlerin tamamı birebir vakitte yüksek ve orta-yüksek teknoloji kesimleri ortasında yer aldığından bunlarda sağlanacak gelişmenin imalat endüstrisinin teknolojik dışa bağımlılığının azaltılmasına ve endüstride yapısal dönüşümüne katkı sağlaması bekleniyor.
Böylece 2025’te 2024’e nazaran orta-yüksek teknolojili endüstrilerin imalat endüstrisi ihracatındaki hissesinin yüzde 38’den yüzde 39,5’e ve yüksek teknolojili eserlerin hissesinin da yüzde 3,9’dan yüzde 4,2’ye çıkması ve toplamda yüzde 44’e yaklaşması öngörülüyor.
Aynı periyotta imalat endüstrisinin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki hissesinin yüzde 18,5’ten yüzde 21,5’e ve imalat endüstrisi ihracatının ise 248 milyar dolardan 268 milyar dolara çıkması hedefleniyor.
TÜBİTAK VE KOSGEB DEVREDE OLACAK
Türk endüstrisinin teknoloji ağır ve yüksek katma pahalı bir yapıya geçmesi için yeşil ve dijital dönüşüm odaklı yatırımların desteklenmesi, yüksek teknoloji teşebbüslerinin güçlendirilmesi, sanayi-üniversite-kamu işbirliğinin geliştirilmesi ve planlı sanayi alanlarının genişletilmesi planlanıyor.
TÜBİTAK tarafından firmaların yeşil dönüşüm odaklı AR-GE ve yenilik faaliyetlerinin geliştirilmesi emeliyle yeşil teknolojilerin, eserlerin yahut süreçlerin geliştirilmesi çalışmaları ve yeşil inovasyon faaliyetleri desteklenecek. Teknoloji tabanlı başlangıç firmaları, KOBİ’ler ve büyük firmaların yanı sıra üniversiteler, araştırma altyapıları ve kamu araştırma merkezleri de bu takviyelerden faydalanabilecek. Dayanaklar, Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentörlük Takviyesi, Endüstride Yeşil Dönüşüm Takviyesi, Endüstriye Yönelik AR-GE ve Yenilik Ağları (SAYEM) Yeşil Dönüşüm Takviyesi davetleri kapsamında yürütülecek. Bu kapsamda 231 proje ve 15 platform başvurusu bedellendiriliyor.
KOSGEB de 637 KOBİ’nin güneş gücü yatırımlarıyla kaynak verimliliğini artırmaya, atık üretimini azaltmaya, suyun korunması ve sürdürülebilir üretim metotlarını uygulamaya yönelik projelerine sağlanacak dayanakları onayladı.
298 PROJE İÇİN 259 MİLYON LİRA DESTEK
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından uygulamaya alınan HIT-30 Programı kapsamında yarı iletkenler, mobilite, yeşil güç, ileri imalat, sağlıklı hayat, dijital teknolojiler, haberleşme ve uzay alanlarında stratejik yatırımlar öncelikli olarak destekleniyor.
İmalat endüstrisi özelinde büyük bilgi, objelerin interneti, endüstriyel robot teknolojileri, akıllı sensör teknolojileri, yapay zekaya dayalı siber fizikî akıllı fabrika sistem ve bileşenleri, siber güvenlik, akıllı ve esnek otomasyon sistemleri ve sanal/artırılmış gerçeklik olmak üzere 8 dijital teknoloji alanı proje teklif daveti kapsamına alındı. 2022’de toplam 373 proje için 409 milyon liralık takviye onaylanırken 2023 ve 2024’te 298 proje için 259 milyon lira takviye ödemesi yapıldı.
Kredi Garanti Fonu (KGF) kefaletleri özelinde 50 dayanak paketiyle ağustos ayı prestijiyle 483 bin firmaya 1,4 trilyon lira ticari kredi hacmine karşılık 1,1 trilyon lira kefalet sağlandı.
Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı uygulanması kapsamında 2023’te organize sanayi bölgeleri altyapılarının güçlendirilmesi, üretim ve istihdam artırıcı faaliyetlerle kültürel miras üzere bahislerde toplam 1,95 milyar lira bütçeli 41 proje önerisi alındı. Uygulama 2025’te sanayi ve teknolojinin geliştirilmesine öncelik verilecek biçimde sürdürülecek.
Üreten Kentler Programı kapsamında da 2021’den bu yana 22 projeye toplam 227,4 milyon lira takviye verildi. Programın 2023 uygulaması kapsamında toplam 347 milyon lira bütçeli 26 proje önerisi alındı, süreç devam ediyor.
KOBİ’LERİN FİNANSMAN MALİYETİ AZALTILACAK
Tüm dallarda yeşil ve dijital dönüşüm ekseninde rekabet gücünün ve verimliliğin artırılarak yüksek katma kıymetli üretim yapısını sağlamak gayesiyle Türkiye Yeşil Sanayi Projesi ile KOBİ’lerin güneş gücü yatırımları ve döngüsel iktisat alanındaki projeleri desteklenecek.
İşletmelerin tesis ve süreç optimizasyonunu geliştiren güç verimliliği ve tasarruf potansiyeli yüksek teknolojik yatırımlarına dayanak verilecek.
Yeşil dönüşüm kapsamında başta hidrojen kıymet zinciri içindeki üretim, depolama, taşıma ve endüstride kullanım süreçleriyle ilgili olarak bileşen, ekipman ve sistemlerin yerli ve ulusal imkanlarla geliştirilmesi ve ticarileştirilmesi de desteklenecek alanlar ortasında yer alıyor.
Ayrıca, imalat endüstrisinde faaliyet gösteren KOBİ’lerin dijital dönüşüm süreçlerindeki finansman maliyetleri azaltılacak.
Model fabrikaların kurumsal kapasiteleri güçlendirilecek, başta KOBİ’ler olmak üzere işletmelere yalın, dijital ve yeşil dönüşüm odaklı eğitim ve danışmanlık hizmeti sunulacak.
Endüstri bölgeleri, OSB’ler, küçük sanayi sitelerinin ham unsura erişim, lojistik, güç, demir yolu, liman ilişkisi ve etraf boyutu açısından tedarik zincirine uygun ve sürdürülebilir biçimde oluşturulması maksadıyla alternatif yollar geliştirilecek.
İmalat endüstrisinin ikiz dönüşüm çerçevesinde muhtaçlık duyduğu nitelikli beşeri sermayenin geliştirilmesi sağlanacak.