HPV popülerliğini koruyadursun biz eski ve daimî cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH) etkenlerimizden de bahsedelim. Eski düşman dost olmaz, onları yabana atmayalım. En yaygın hastalıkların isimlerini ve insanlara etiklerini kısaca hatırlayıp sonra da yaygınlıklarına ve nihayetinde korunma yollarına göz atalım. Çünkü kendi ortamızda konuşmayı pek sevdiğimiz cinsellik mevzularında kent efsanesine dönmüş yanlışları da düzeltmiş oluruz.
Klamidya bir bakteri enfeksiyondur. İdrar yaparken yanma, bayanlarda olağandışı vajinal akıntı ya da cinsel münasebet sırasında ağrı yapabilir. Tedaviyi ihmal ederseniz bu şikayetleri çektiğinizle kalmayıp, bilhassa bayanlar, çocuk sahibi olmayı engelleyen kalıcı hasarlarla ömür uzunluğu sürecek pişmanlıklar yaşayabilir. Bir öbür bakteri hastalığı olan Bel Soğukluğu (Gonore) da bakteri kaynaklıdır ve emsal şikayetlerle ortaya çıkar. O da tedavi edilmez ise uzun vadede Klamidya üzere kalıcı hasarlar bırakabilir.
İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü olarak bildiğimiz HIV, AIDS’e yol açabilir. HIV bulaştığında bedenin enfeksiyonlarla ve birtakım kanser tipleriyle savaşma yeteneği azalır. Belirti göstermeden yıllarca kalabilir. Gerçek tedavi ile HIV enfeksiyonu denetim altına alınabilir, fakat büsbütün tedavi edilemez.
Herpes Simpleks Virüsü (HSV) ise meşhur uçuk etkenidir. HPV üzere geniş ailesi yoktur. İki tipi vardır. HSV-1 ekseriyetle ağız bölgesinde uçuklara yol açarken, HSV-2 genital bölgede yaralara neden olur. Uçuklar hayat uzunluğu süren enfeksiyonlardandır. İnsanı hasta ettikten sonra yeni kurbanları için sessizce bedende bekler. Ve birinci tedbirsizlikte hop diğerine bulaşır. Tedavi yalnızca semptom dediğimiz belirtiler içindir.
Sifiliz cinsel yolla bulaşan en eski ve önemli hastalıklardan biridir. Erken basamaklarda fark edilmezse, hudut sistemi, kalp ve başka organları etkileyebilir. Sifiliz bir bakteri hastalığıdır ve benim dikkatli okuyucularım bilir ki bu türlü hastalıklar antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Sıkılmayın az kaldı. Trichomonas hastalığı bir parazitin neden olduğu enfeksiyondur. Bayanlarda vajinal akıntı, kaşıntı ve idrar yaparken ağrıya yol açabilir. Erkeklerde çoklukla belirti göstermez, fakat bulaşıcıdır. Tedavi edilmezse, cinsel yolla bulaşan öbür enfeksiyonların riskini artırabilir.
Hepatit B virüsü (HBV), karaciğerin iltihaplanmasına neden olur. Enfekte beden sıvıları ile bulaşır. Yani yara teması, kan, tükürük ya da korunmasız cinsel bağ HBV bulaşması için bulunmaz nimetlerdir. Kronik hepatit B enfeksiyonu, siroz ve karaciğer kanseri riskini artırabilir. Hepatit B aşısı, bu virüse karşı korunmanın en tesirli yoludur.
CYBH Nasıl Test Edilir?
Cinsel sıhhat denetimleri, bireyin cinsel geçmişi ve belirtileri göz önünde bulundurularak makul hastalıklar için testler yapılmasını gerektirir.
1. Kan Testleri HIV, sifiliz, hepatit B üzere hastalıkların teşhisinde kullanılır.
2. İdrar Testleri klamidya ve gonore üzere bakteriyel enfeksiyonların teşhisinde kullanılır.
3. Sürüntü Testleri cinsel organlardan, rektumdan yahut boğazdan alınan sürüntülerle enfeksiyon tespiti yapılır. HPV, herpes ve başka enfeksiyonlar bu prosedürle teşhis edilebilir. HPV testlerinde, rahim ağzından alınan hücre örnekleri ile virüsün varlığı saptanır.
4. Fizikî muayenede, doktorunuz genital siğiller yahut herpes yaraları üzere belirti gösteren enfeksiyonları çarçabuk teşhis edebilir. Görünür belirtiler olmadan da CYBH taşıyabileceğiniz için, yalnızca fizikî muayeneye güvenmemek gerekir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın en tesirli yolları ortasında cinsel birlikteliklerde prezervatif kullanımı, testlerin ya da muayenelerin sistemli yapılması ve aşılar yer alır. Ayrıyeten, cinsel partnerlerle açık irtibat kurmak ve hudutları belirlemek hem bireyin hem de partnerinin sıhhatini müdafaaya yardımcı olur. Cinsel ilgi sırasında prezervatif kullanmak, CYBH’lerden koruduğu üzere istenmeyen gebeliklerden de korur. Böylelikle ‘‘Hayat seks yoluyla bulaşan en ölümcül hastalıktır’’ tespitinden de korunmuş olunur. Sevdiğim bu kelam, Fransız müzikçi Jacques Dutronc’a aittir ve Polonyalı direktör Krzysztof Zanussi de 2000 yılında bu ismi taşıyan bol ödüllü bir sinema çekmiştir.
Türkiye’de her geçen yıl bayan cinayetleri, çocuk istismarları üzere cinsel yolla bulaşan hastalıkların görülme sıklığı da artış gösteriyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, özellikle sifiliz ve HIV/AIDS hadiselerinde değerli bir artış gözlemleniyor. Örneğin, sifiliz olayları 2012 yılında 281 iken, 2022 yılında 3.533’e yükseldi. HIV/AIDS hadiselerinde da 2022’de yaklaşık 3.000 yeni hadise kaydedildi. Ki hatırlatırım kayıt tutma konusunda pek de başarılı değiliz. Yani gerçekler bu dataların de üstünde. Ayrıyeten bel soğukluğu ve klamidya üzere hastalıklardaki artış, hastalığın belirtileri şiddetli olmadığı için tespit edilenlerin çok daha üstünde. Bu artışların nedenleri ortasında inançlı cinsel alaka konusunda farkındalığın azalması, kondom kullanımının düşmesi ve çoklu partnerli alakaların artışı gösteriliyor. Son kısım çok değerli; ne kadar çok cinsel partner o kadar çok hastalık riski ve hastalıklar için süratli yayılma demek. Ayrıyeten, göç, yoksulluk ve sıhhat hizmetlerine erişimdeki eşitsizlikler de hastalıkların yayılmasını tetikleyen faktörler ortasında yer alıyor. Bu ortada cinsel yolla bulaşan hastalıklar yalnızca yetişkinlerin sorunu değil. Bu hastalıkları taşıyan gebe bayanların yeni doğan bebekleri de tehdit altında.
Türkiye’de uygulanan muhafazakâr sıhhat ve eğitim siyasetleri, cinsel sıhhat eğitiminin hudutlu kalmasına ve inançlı cinsel münasebet konusunda bilinçlenmenin gereğince sağlanamamasına yol açabiliyor. Bu durum, genç nüfusun cinsel sıhhat bilgilerine erişiminde zorluklar yaratıyor. Bilhassa okullarda cinsel eğitimin müfredata tam olarak dahil edilmemesi, kondom kullanımı ve cinsel sıhhat hizmetlerine erişimin gereğince vurgulanmaması üzere durumlar, CYBH olaylarının artmasına katkıda bulunabilir. Sayıları katlanarak artan inanç yüklü okullarda eğitim alanlar, bilimin şimdi kabul görmediği 1700’lü yıllarda yapıldığı üzere dua okunarak siğillerin tedavi edildiğine inanabilirler. Fakat içinde bulunduğumuz çağ cep telefonundaki partner bulma uygulamalarıyla çığırından çıkmışken, yer gök dua olsa cinsel yolla bulaşan hastalıkların suratı kesilmez. Çağdaş eğitim kaide.
Son yıllarda, dijital teknolojilerin hayatımızın her alanına entegre olmasıyla birlikte online buluşma uygulamaları ve platformları tanınan hale geldi. Online buluşma uygulamaları, bilhassa ağır iş hayatı yahut toplumsal etrafı dar olan bireyler için yeni bağlara açılmanın süratli ve kolay bir yolunu sunuyor. Coğrafik sonların ötesinde beşerlerle tanışma fırsatı veren bu uygulamalar, kısa vadeli romantik münasebetlerden, uzun vadeli partnerliklere kadar geniş bir bağ yelpazesini mümkün kılıyor. Lakin, bu özgürlük ve kolaylık, beraberinde kimi riskleri de getiriyor. Birçok kişi, tanıştığı şahıslarla cinsel bağlantı yaşamayı seçiyor. Bu münasebetlerin birçok, klâsik olarak uzun vadeli tanışıklığa dayanan bağlardan daha süratli ilerleyebiliyor. Bu da CYBH risklerinin ve korunma muhtaçlığının daha da değerli hale gelmesine neden oluyor.
Belki hususla direkt ilgili olmasa da önemsediğim bir mevzuyu daha yazımın sonuna eklemek isterim. İnançlı cinsel ömrün temel prensiplerinde hastalıklardan korunmak kadar, sonların belirlenmesi, hürmet ve onay kavramının gerçek anlaşılması da çok değerli.
Her birey kendi cinsel sonlarını belirleme hakkına sahiptir ve bu hudutlar açık bir biçimde tabir edilmelidir. Cinsel hudutlar hem fizikî hem de duygusal manada ferdî konfor alanını temsil eder. Zorlayıcı yahut baskıcı bir ortamda yaşanan cinsel tecrübeler hem fizikî hem de ruhsal sıhhati olumsuz etkileyebilir. Bu noktada, açık bağlantı çok değerlidir. İlgideki iki tarafın da neyin kabul edilebilir olduğunu net bir biçimde anlaması gerekir. Hudutların belirlenmesi yalnızca bedensel değil, birebir vakitte duygusal sonları da içerir. Duygusal güvenlik, sağlıklı bir cinsel ilginin temelidir.
Cinsel bağda onay kavramı ise, inançlı ve sağlıklı cinsel hayatın vazgeçilmezidir. Onay, iki tarafın da cinsel bağa açıkça ve istekli bir formda istek göstermesi manasına gelir. Bu istek, her kademede sorulabilir ve partnerlerin isteklerinin değişebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. “Hayır” karşılığı, ne vakit ve hangi şartta olursa olsun kabul edilmelidir. Onayın daima olması gerektiği üzere, münasebetin tabiatına nazaran tekrar alınması da kıymetlidir. Alkollü ya da şuur bulanıklığı içinde olan bir bireyin verdiği istek geçerli değildir. Ayrıyeten, baskı yahut manipülasyon altında alınan onay da sağlıklı bir temele dayanmaz. Taciz olaylarının çok artış gösterdiği bir vakit diliminde güzel bilinmelidir ki bireylerin ‘‘HAYIR’’ dediği her andan sonra devam eden münasebet artık isteğe dayalı bağlantı değildir. Ve şikâyet durumunda kayıtlara cürüm olarak geçer. Uygun pazarlar.